تئاترا ده یر وئرمه لییك..
علی ضیایی ایله دانیشیقدا:
تئاترا ده یر وئرمه لییك..
غربی آذربایجانین تئاتر دورومونو بیلمك اوچون، اورمیه شهرینین گنج و زحمت چكنلرینین بیری اولان «علی ضیایی» ایله صمیمی دانیشیغیمیزی سیز عزیز اوخوجولاریمیزا تقدیم ائدیریك، اومود ائدیریك بو دانیشیق تئاتر اوچون فایدالی اولسون.
- اؤزونوزو اوخوجولاریمیزا تانیتدیرین؟
من «علی ضیایی» اورمیه نین سید جاواد محلله سینده دونیایا گؤز آچمیشام و ابتدایی و اورتا تحصیلاتیمی قورتاراندان سونرا تهراندا نمایش قولوندا (ریشته سینده) لیسانس آلمیشام. من 1375 ایلینده نوكلر فیزیك بیلیمی (فیزیك هسته ای) قولونو ترك ائدیب سرباز گئتدیم و نمایش له تانیش اولدوغوم اوچون سربازلیقدان سونرا نمایش قولون اوخوموشام. لیسانسی بیتیرمكدن سونرا اورمیه یه قاییدیب، » نمایشخانه « مؤسسه سین آچمیشام و تئاتر و نمایشه علاقه سی اولانلارا بیر یئر اولماق اوچون بورانی آچماق منیم اؤزومون هدفلریمدنییدی. اورمیه ده بو قولا گئتمك اوچون هئچ بیر مؤسسه یا یول گؤسترن بیر یئر یوخویدو و بودا منی بو مؤسسه سنی آچماغیما ترغیب ائتدی.
- خالقیمیزلا، تئاتر و یا نمایشین رابطه سین نئجه گؤرورسونوز، تئاترین جامعه یه ائتگی سی (تأثیری) نه قدردیر؟
عاییله لر ایچینده تئاتر و نمایش یئرینه دوشمه ییبدیر و هله ده چوخلاری اویونچویا (بازیگره)، مشغول ائدیجی گؤزو ایله باخیرلار، اویونچولوق حیسسی بیر ایش دیر و آكادمیك اولدوغو اوچون، قایدالی ساییلیر. تئاتر و اویونچولوق اینسانلارین عقده سین آرادان آپارماسیندا مهم رول اویناییر، جامعه نین دردلرین تئاتر ایله گؤسترمك اولور و بو آرادا تاماشاچیلارلا یاخشی بیر ایلگی قورولسا و باخانلار اؤز دردلرینی اوردا حیسس ائده بیلسه لر، اوركلری بوشالیب، راحاتلاشاجاقلار و بودا جامعه ده جدی توتولمور، بورادا تئاتری مشغول اولماق گؤزونده گؤرورلر، یعنی تئاتر باخماق ایمكانی اولورسا! هفته نین سون گونلری گئدیب نمایشه باخماق و بیر آز گولوب، باشلارین قاتیب ائوه دؤنمك دئمكدیر!
تئاتر پیسكولوژی (روانشناسی) باخیمینداندا یوكسك (عالی) درجه ده یئری وار و نمایش قالیبینده خالقیمیزا چوخ سؤزلری دئیه بیله ریك، باخساق تلویزیون دا بعضی اؤیرتمه لری (آموزش لری) گاز،برق یا باشقا ارگان لار نمایش قالیبینده خالقیمیزا اؤیره دیرلر و بونون ائتگیسی (تأثیری) باشقا یوللاردان چوخدور.
كولتورل باسقین-ین (تهاجم فرهنگی نین) ، قاباغین آلماقدادا نمایش و تئاترین یوخاری درجه لی رولو وار، بیز اؤز كولتوروموزو دیری ساخلاماق اوچون بو موضوعیا چوخ ده یر وئرمه لیییك، میثال اوچون اورمیه نی دئسك آذربایجان بؤلگه سینین مدنییتینده بؤیوك بیر یئره مالیك دیر و شهرلشمه تاریخینده بو منطقه نین او بیری شهرلریندن داها چوخ قدیم تاریخی وار، حتتا تبریزدنده قاباقدیر و بو سبب اولور بیز كولتوروموزو ساخلاماغا لاپ چوخ زحمت چكك، آما بو مدنییتین قاباغیندا، تئاتر باخیمیندان اورمیه اؤزونه لاییق بیر یئرده دئییل و بو قُولو (رشته نی) یئنیدن دیریلدیب یوكسك یئره چاتدیرمالیییق و بو یولدادا كولتور یاراتما (فرهنگ سازی) اولماییب.
- اوشاقلارلا تئاترین ایلگیسی نئجه دیر؟
تئاترییلا اوشاقلاریمیزین عقده سین بوشالدا بیله ریك، میثال اوچون بیزیم اؤیره تیم (آموزشی) مؤسسه ده تئاتر درمانلیغی آدیندا كیلاسلاریمیز اولور و بو كیلاسدا اوشاقلارین پیسكولوژی لرینین اوستونده ایشله ییریك و نمایش قالیبینده، بوشلوق اولان یئرلری ترمیم ائدیریك و اویونلا كئچمیشده اولان عقده لر بوشالیر و بودا اوشاغی راحاتلادیر و جامعه ده راحاتجا یاشاییر و بونو یونگول توتماق، كولتوروموزه ضربه وورور.
- سیزجه عاییله لر بو قونویا نه گؤزده باخیرلار؟
عاییله لر ایچینده تاسفله هله یئرینه دوشمه ییب و نمایش یا تئاتر ایله چوخ تانیش ده ییرلر و بیلیم یوردونا (دانشگاها) گئده نده ده بونو سئچمه یی دوشونمورلر و گئتدیكجه بو دوزه له بیلر.
- بونا نه یوللارییلا و كیملر یاردیم (كمك) ائده بیلر؟
یاردیم ائتمك اوچون نشریه لر، رادیو – تلویزیون، مسئول لار و.. بئلنچی یاردیملارلا چوخ ایشلر گؤرمك اولار، مثلا، تورك دیلینده اولان «آداخلی» سریالینا باخساز، بو فیلمدن یاخشی استقبال اولونوب و یا بوندان اؤنجه یایینلانان «دومان» ، «آتا» و باشقا توركجه سریال لار، اؤز یئرلرین جامعه ده تاپیبلار و استقبال دا بونلاردان چوخ اولوبدور و بونلار كولتورل باسقین –ین قاباغیندا مهم رول اویناییرلار.
آما تاسف له تلویزیون تئاترا یاخشی ده یر وئرمه ییبدیر و تئاتر اوچون هئچ یاریم ساعاتلیق دا برنامه یوخدور و تئاتر اوچون هفته لیك برنامه اولسا او برنامه ده تئاتر جامعه ده تانینار و تئاترین خبرلری و چتینلیكلرده یاییلار (پخش اولار). بئلنچی ایشله ده گؤزلر تئاترا عادت ائدر و بودا جامعه ده احتیاج اولاراق یئرینه دوشر.
نشریه لرده تئاترا گؤره هئچ اولماسا بیر ستون آییریب بو موضوع یا درین باخمالیدیرلار و من اومود ائدیرم بو گئتدیكجه گؤروله جك.
مسئوللاردا مدیریت ضعفینی آرادان آپارمالیدیرلار و ده ییشیكلیك لر و برنامه سیز ایشلر تئاترین تانینماماسینا ندن (سبب) اولوبدور و اوزون مدت لی برنامه لر ایشلریمیزده یوخدور و بعضن سلیقه لی ایشلر برنامه لری قاباغا آپارمیر.
تازالیقدا دؤولتی بؤلوم لرین حمایتیده آرتیب دیر و »سازمان ملی جوانان« و »حوضه هنری« هره سی آیری – آیری فئستیواللار (جشنواره لر) آچیرلار، آمما دردیمیز بئلنچی ایشلرله حل اولمایاجاقدیر و ایشلریمیزده وحدت اولمایینجا موفق اولمایاجاییق.
تئاتر اوچون نظارت ده ضعیف دیر و بعضی خصوصی اؤیرتمه یئرلرینده اوچ آیا مدرك وئریرلر و بودا دوز ایش دئییل و تئاترا ضربه وورور.
- تئاتر نجور بیر احتیاج ساییلا بیلر؟
باخین، اینگیلیزجه (انگلیسی) اؤیرنمك نئجه یئرینه دوشوب، چوخلاری چالیشیر بو دیلی اؤیرنسین و اؤزلرینه بیر احتیاج بیلیرلر و گرك جامعه میزده تئاتردا بئلنچی یئرده اولسون، و هامی تئاترین ده یرین بیلسین. بیر مهندیش، دوكتور، بسله ییجی (پرستار) و... خالقیمیزلا داورانیش لارین (رفتارلارین) باجارا بیلسه لر چوخ چتین لیك لر قاباغا گلمز و یا بعضی آتا – آنالار اوشاقلارلا مختلف موقعیت لرده نئجه داورانسینلاری بیلمه ییرلر، یعنی نه زامان حیرصله نیب و نه زامان تشویق ائتسیملر و حیرصله ننده دوغرودان حیرصله نیرلر و بعضن ائله ایشلر گؤرورلر، اوشاقلاردا پیس خاطیره یارانیر و اؤزلریده سونرادان پئشمان اولورلار. تئاتر چون نمایش دیر بوتون داورانیشلار نمایشی دیر و هئچ كیم دوغرودان حیرصلنیب اؤزونده راحاتسیز ائتمیر و بو نمایشی حیرصلنمه یی ده اؤز داورانیشیمیزا گتیرمه لیییك و بونو دوشونسك تئاترا باخماق و بو حیسس لری باجارماق بیزه احتیاج ساییلار.
آرتیق دئسك، تئاتر احتیاج دیر، تفریح و باش قاتما دئییل، قونشو اؤلكه لرده مثلن آذربایجان جومهورییه تینده «آرشین مال آلان» و «مشدی عیباد» ، نمایش لری خالق ایچینده اؤزلرینه یئر آچیبلار و حتتا دانیشیقلاریندادا تأثیر قویوبدور و یا آوروپادا «شكسپیر» نومایش لرین میثال وورماق اولار.
حتتا فرانسه نی دئسك، بو اؤلكه ده تئاتر عاییله لر ایچینده یاخشی بیر حیسس یارادیب و دئیلر لر فرانسه لینین هفته سونو تكجه ایكی دولاری اولسا، بیر دولارین تئاتر اوچون آییراجاقدیر.
تئاتر جانلی (زنده) اولدوغو اوچون تأثیری تلویزیوندان داها قاباقدیر، چون تئاتردا اویونچویلا، باخانلار اوز – اوزه و نفس – نفسه دیرلر و هر نه جانلی دیر و حتمن ده تأثیری یوخاری اولاجاق دیر و منجه عاییله لر تئاتری اؤزلرینه احتیاج بیلمه یینجه، تئاتر یئرینه دوشمه یه جك.
- تئاتر، اوخویانلار بیزیم اوستاندا نه چتینلیكلرله اوز – اوزه دیرلر؟
تئاتر اوخویانلار اوچون ایش زمینه سی اوستانیمیزدا یوخدور و بودا، اونلاری تهرانا یا باشقا شهرلرده ایش تاپیلان شهرلره گئتمه لرینه ندن (سبب) اولور، ائله ایش گؤرمه لیییك، بئلنچی اینسانلاریمیز درس لرین قورتاراندان سونرا اؤز اوستانیمیزا قاییتسینلار.
- سونوندا نه دمك ایسته رسینیز، بویورون؟
یئری وار، كئچمیشده تئاترا زحمت چكنلرینده آدلارین آپارام، البته چوخونون آدی یادیمدا دئییل آما هر حالدا یادیمدا قالانلاردان؛ آغالار غلامرضا عزیزی، جلیل آغداشی، جلال ذوالقدر، خسرو دستگیر، رحمتلیك بهمن احمری، رحمتلیك شهریار جعفر دوست ،... و ایندیكی نسیل دن، پدرام رحمانی، بابك لطفی، حامد اسماعیل وند، كریم علی خواه (كریم بی، فجر فئستیوالینا كیمی ایش آپاریب دیر) و... بو عزیزلریمیز و آدلاری یادیمدا اولمایان چوخلو عزیزلر، تئاتردا و اؤیرتیمده (آموزش ده) زحمت چكیب و چكیرلر.
سونوندا سیزدنده بو موضوع یا ده یر وئردییینیزه گؤره تشككور ائدیرم و اومود ائدیرم، بو دانیشیق بو موضوعنون جامعه ده یئر تاپماسینا، بیر باشلانیش اولا.
دانیشیغی آپاران: حسین واحدی
