توركجه میزی قوروماق، آنادیلی بورجوموزدور

 یازان: حسین واحدی

اولو یارادان، اینسانلاری یاراداندا اونلارین دانیشدیقلاری اوچون دیلی پای وئریب و اینسانلارلا حئیوانلاری فرقلندیریب دیر. بیز موسلمانلارین قوتسال كیتابی، قورآن-دا ایسه بو دیل لر تانری-دان بیر بَلیرتج (نشانه) اولاراق گؤسته ریلیبدیر. بللی اولدوغو كیمی دیل تانری وریندن، چوخ اؤنملی ساییلیب و یوكسك یئره صاحیب دیر.

بوتون دیللر گؤزل دیر و یئرینده هامیسینا دَیر وئریب اونلاری قورویوب ساخلاماق بیز اینسانلار اوچون آغیر گؤرَودیر(وظیفه)–دیر. بونون یانیندا هر اینسانین اؤز آنا دیلی داها فرقلی و اؤنملی ساییلیر. اینسان اؤز آنا دیلینده دویغولارینی اوزه چیخاریب، اونلاری یاشادیر. آنا دیلینی بیلمه ین اینسان ایسه اؤز آنا دیلینده اولان دویغولاردان اوزاق قالاراق، اؤزگه دویغولاری ایله یاشایاجاق دیر! 

ایندیكی چاغیمیزدا آنا دیلینین یانیندا، هر اینسان دونیانین باشقا دیللریندن، بیر- ایكی سینی ایسه باجاراندا، دونیایا نئچه آچی-دان و نئچه یؤن-دن باخا بیلیب و نئچه اینسان ساییلیر. آمما آنا دیلین بیلمه ین ایسه، اون دیل بئله بیلسه ده، ظولوم آلتیندا یاشاییر. آنا دیلی بیر اینسانین وارلیغی ساییلاراق اونو بیلمه ین اینسان، اؤز وارلیغیندان اوزاق دوشه رك، آنا دیلینده اولان بوتون دویغولار ایله گؤزللیك لردن محروم قالیر. 

دونیانین او بیری اینسانلارینا تای بیزم ده، اؤز آنا دیلیمیز واردیر. بیزیم آنا دیلیمیز اولان توركجه (آذربایجان توركجه سی)، دونیانین گوجلو، گؤزل، قایدالی و دَیرلی دیللریندن ساییلاراق، یاشاماقدادیر. بیز ایسه اونو یاشاتمالیییق. اؤنجه اؤلكه میزین قانونوندان فایدالاناراق، اونو اوخول-لار ایله بیلیم یوردلاردا دیری ساخلاماق ان واجیب اولان دیر و بودا رؤیالاردان اوزاق قالان بیر زاد دئییل دیر. ایسلامی اؤلكه میزده بو ایمكان وار و تئز-گئج یاراناجاق دیر و بو ایشله تانری وَریندن وئریلن پای-ا یییه (صاحب) چیخاجاییق.

اونون یانیندا ایندیكی دورومدا، یئتیری (رسانه)-لرین هامیسیندا، اؤزللیك له رادیو-تلویزیون دا، توركجه میزی تمیز و دوزگون دانیشماق ایله، دیلیمیزه بیر آیری یاردیم ائده بیله ریك. تأسفله بو ایكی یئتیری (رسانه) ده، اؤزللیكله اوستانی شبكه لرده (آذربایجان تورك لری یاشایان اوستان لارین شبكه لرینده) توركجه میزه هر دیلدن بیر آز قاتیب یئنی بیر دیل یارادیب لار و یقین اولاراق كوتله نین ده (مردم) دانیشیغیندا تأثیر قویولور.

گؤزل توركجه میز رادیو-تلویزیون دا دوغرو-دوزگون و تمیز دانیشیلسا، یوزده-یوز كوتله نین ده دانیشیغی دوزگون توركجه اولاجاق دیر. جمله نین سونوندا تكجه بیر توركجه فعل گتیرمه یه، توركجه دانیشماق دئمزلر!! گركلیدیر بونا چوخ دقت ائدیب دیلیمیزین آرادان گئتمه سینه یاردیم ائتمه یك. ایندیكی وضعیت ده توركجه كیتاب لار ایله نشریه لردن ایسه فایدالانا بیله ریك. بو ایشله هم اونلار آیاق اوسته قالار همده توركجه میز یاشایار.

اؤزوموز ایسه دانیشیغیمیزا دقت ائتمه لیییك، نه زامانادك دیلیمیزه خور گؤز ایله باخا جاییق؟ ندن توركجه دانیشاندا جمله میزین چوخونو باشقا دیلده دئییریك، بودا كیلاسمی؟ منجه كیلاس و افتخار، توركجه میزی دوزگون دانیشماقدادیر. پیس عادت لریمیزدن بیری عددلری، بویالاری و... باشقا دیلده دئمك دیر. تورك، توركجه!! دانیشاندا اؤلكه ده یاشایانلارین هامیسی نه دانیشدیغینی آنلایا بیلیر و اودا توركجه میزه هر دیلدن قاتماسی ندنی (سببی) دیر. همن آدام باشقا دیلده دانیشاندا چالیشیر هم تمیز، همده لهجه سیز دانیشسین!! و بیری بیلمه دن آیری بیر دیلین كلمه سین او دیله قاتاندا، ایش گولمه یه چكیر!

دیلیمیزین آرادان گئتمه سی ائله بو عددلر ایله بویالار و جمله میزده تكجه توركجه بیر فعلی ایشلتمك دن باشلاییر، نه زامانا كیمین، بیر-بیریمیزه، واز گئچ نه اولاجاق -دئیه جه ییك؟ دوروم بئله گئدیرسه، ساباح دیلیمیزدن قورو بیر آد قالار!!

دیلیمیزی قوروماق ایسته ییریك سه، بوتون دَیرلی یازیچیلاریمیز، تمیز و توركجه قیرامئرینده یازمالیدیرلار. ان اؤنملی سی، كه/كی، اگر، چونكی، آیا و... كلمه لرینی قوللانماق لا دیلیمیزه آغیر بیر ضربه وورماغا داوام ائدیریك. آمما اونلاری دیلیمیزدن آییرماق لا دیلیمیز داها گؤزللشه جك دیر. بو ایش ایسه یازیچیلاریمیزین وظیفه سینی آغیرلادیر. اونلار توپلومون آیدینی اولاراق، دیلیمیزی جانلی و تمیز یاشادیب، ساخلاماسی اوچون داها چوخ چالیشیب، زحمت چكمه لیدیرلر. 

دیلیمیزی یاشاتما، یئرلرین بیری ایسه اینترنت دیر. وبلاگ لار ایله سایت لاریمیزدا توركجه میزه اؤزل یئر وئریب اونو قوللانماق لا بیر آیری یاردیم ائده بیله ریك.

بو قیسا یازیدا ایسته ییم آنا دیلیمیزی قوروماغی خاطیرلاتماق دیر و هر بیر آذربایجان توركونه اؤز دیلینی قوللانماق و اونو یاشادیب گله جك نسیل لریمیزه ساخلاماق، آنا دیلی بورجودور. اومود ائدیرم دیلیمیز یاشام بویو یاشایاجاق دیر.

شهید باكری دن خاطیره

شهید باكری، گنج چاغیندا

دئین: شیهد باكری نین خانیمی

قایناق: راسخون

یئیین(تند) یاغیش یاغان بیر گئجه ده، آغا مهدی،  شهردار اولان زامان، «من ائشیگه گئدیرم» -دئدی.

دئدیم: بو هاوادا، هارا گئدیرسن؟ جاواب وئرمه دی. چوخ اصرار ائدندن سونرا، «بیلمك ایسته ییرسن، سنده گل» -دئدی.

شهرداری-نین لندور ایله یولا دوشدوك. اوچاق لیمانی-نین (فرودگاه) یانیندا بیر حلبی آوا-یا یئتیشدیك. محلله نین كوچه لری سو ایله پالچیق ایچینده یدی. كوچه لرین بیرینده، سو ائولره گئدیردی. بیر قوجا كیشی ایسه ائودن ائشییه چیخیب،» بو نه شهردار-دی، بیزه باشدا چكمیر. گلیب بیزیم وضعیمیزه ده باخمیر...« -دئییردی. آغا مهدی، یانینا گئدیب دئدی: «چوخ یاخشی آتا جان. گئت بیر بئل گتیر. عیبی یوخ.»  قوجا كیشی،«سیز ایسه گئدین! بئل-یم هاردایدی.» - دئدی.

قونشولارین بیرینده بئل آلیب، اذان واختیناجان، كوچه ده، سو یولو آچدیق.

توركجه یه چئویرن: حسین واحدی

قوشلارین هوتئلی

بیر گون واریدی. بیر گون یوخویدو. گونلرین بیر گونونده بیر قوجا ننه وار ایدی. او تك قالماغی سئویردی. او هر زامان دئییردی: یالقیز یاشاماق چوخ گؤزل دیر.

بیر گون قوجا ننه پنجره دن ائشییه باخاندا گؤردو یوزلرجه قوش باخجاسیندا آغاجین اوستونه قونوب یووا دوزلدیبلر و جوججولتو سسی هر یئری گؤتوروبدو.

قوجا ننه چیغیردی: «بورادان چیخین گئدین. من تك یاشاماغی سئویرم.» آمما قوشلار باغچادا قالیب بوتون گونو سس سالیب اویان بویانا اوچدولار. او چوخ راحاتسیز ایدی.

یاز گلنده قوشلار لاپ چوخ جوججولده دیلر. قوجا ننه دئدی: «بو نه سس دی؟» پنجره دن ائشییه باخاندا گؤردو؛ قوشلار آغاجین بوتون بوداقلاریندا جوجه له ییب لر.

آنا قوشلار آغاجین اوستونه قونوب قوزانیردیلار. جوجه لرینه یئر قوردو، پیسپیسلی و تیرتیر گتیریردیلر. اونلار بوتون گونو اویان بویانا اوچدولار.

قوجا ننه قیشقیردی: «ائی وای بو قوشلارین الیندن، من یالقیز قالماغی ایسته ییرم.»

بیر نئچه گون سونرا آداملار قوشلارین گؤرمه یینه گلمیشدیرلر. اورا، اوتوبوس و اینسانلاریلا دولموشدو. بؤیوك لر آغاجین آلتیندا شكیل سالیردیلار. اوشا قلاردا اویناییردیلار.

قوجا ننه هیرسلانیب دئدی: «من تك یاشاماغی سئویرم.»

نئچه آی ‌سونرا بیر گون، قوجا ننه یوخودان دوراندا، قوشلارین سسینی ائشیتمه دی. نه قوش قالمیشدی، نه یووا، نه ده جوجه!

قوجا ننه گؤی ده كی قارلی بولودلارا باخیب دئدی: «آخ قیش گلیر، چوخ یاخشی. قوشلار گئتدیلر. ایندی دینج یاشایا بیله رم.»

قیش گئچی. قوجا ننه باغچاسینا ییغیشان آدام لاری، شكیل سالانلاری و آغاج لارین آلتیندا اوتوران اوشاق لاری اؤزله دی و قوشلاری گؤیلو ایسته دی.

بونا گؤره ده قوجا ننه بیر تابلو دوزه لدیب، آغاجدان آسلادی: «قوشلارین هوتئلی»

سونرا بیر یاز گونو قوجا ننه یوخودان دوراندا، قوشلارین جوججولتوسونو ائشیتدی. پنجره دن ائشییه باخاندا گؤردو هر یئر قوش ایله دولوبدور. چوخ سئوینیب دئدی:

«چوخ یاخشی اولدو قوشلار گلدیلر. من داها یالقیز یاشاماغی سئومیرم.»

یازان: جیل اگلتون

توركجه یه چئویرن: محمد عابدین پور

قایناق(حاضیرلایان):

http://huseynvahedi.mihanblog.com/post/178

 شهید بابا ساعی-نی تانییاق

یازان : حسین واحدی

اورمیه اهالی سی نجور اولمالی اولسا گونده، هفته ده و آیدا نئچه سئری شهید بابا ساعی خیاوانیندان كئچیرلر. آمما چوخوموز او آدین كیم اولدوغونو بیلمه ییریك و چوخلاریدا  او شهیدی تانیماییرلار. بو قیسا یازیدادا اولمالی اولسا، اؤز وظیفه میز بیلیب آذربایجانیمیز و گؤزل ایرانیمیزین پاك اینسانلاریندان بیری اولان شهید بابا ساعی نین یاشاییشی نی سیز عزیز اوخوجولاریمیزا یازیریق. اومود ائدیریك او شهیدین روحو بیزدن راضی اولسون.

1333- نجو گونش ایلینده، بیر یوخسول و زحمت چكن عاییله ده دونیایا گؤز آچدی. چتین گونلر و فقیرچیلیق ایله اوشاقلیغینی باشا یئتیردی. اؤلكه میزین مین لرجه حسرت ده قالمیش یوخسول اوشاق لارینا تای، قولدور شاه حوكومتینده تحصیل دن دالی قالیر. اونون تانری وئرمیش و طبیعی باجاریقلیغی، یاشامینین ایلكینده یوخسوللوق ایله معاش اوچون ایشله ندی. او ایشچی لیك ایله چرچی لیك (الده ساتیجی لیق) ائتمك له اؤزو ایله عاییله سینین خرجین -آزدا اولمالی اولسا- چیخاردیردی.

شهید بابا ساعی، بعضی یوخسوللوق دان راحاتسیز اولوب یولوندان آزان اینسان لارین ترسینه، یوخسوللوق دان اینجیمه ییب و اؤز باجاریغیندان فایدالاناراق، فقهی و قورآنی علم لرینده تحصیل آلماغی باجاریر. اونون كیلاسیك ساوادینین اولمامازلیغینا باخمایاراق، قورآنین اَن یاخشی درس وئرنی اولدو و ایشینه و سؤزونه عمل ائتدیگی اوچون، سؤز – صؤحبتی دیللر میثالی اولموشدو. بابا ساعی، اورمیه نین اؤزو و كندلرینده مختلیف قورآن جلسه لری قوروردو و اونون یانیندا یئنی یئتمه لری (نوجوان لاری) داغچیلیغادا آپاریردی و اؤز كیلاسلاریندا بؤیوك و دیرلی اینسانلار تربیه ائدیردی. بو اینسانلار سونرالار انقلاب دؤیوشله رینده بؤیوك حماسه لر یاراتدیلار. اونلاردان؛ شهید سردار نادر علیزاده ، شهید رحمان حسن زاده ، شهید محمد خمسه لویی و باشقالارینی آد آپارماق اولار و چوخلاریدا ایندی یاشاییرلار و هر بیری اؤز یئرینده اؤلكه یه قوللوق ائدیرلر.

خوشبخت چیلیك، راحتلیق و ساده لیك له اله گلسه، لذتی اولماز

اینسان هر زامان آرزیلارینا ال تاپاندا، دینجلییه ال تاپیب، اؤزونو خوشبخت بیلیر. چوخلاری خوشبخت چیلییی گونده لیك مسئله لرده راحات اولماق ایله یاشاما گؤیول وئرمكده بیلیرلر. بیزیم اونلارین دوز یوخسا یانلیش (غلط) دوشوندوك لری ایله ایشیمیز یوخدور. بیز، هر كیمسه فیكر ائدیرسه خوشبخت دیر، ان آزی (حداقل) چئوره سینه یاخشی دویغوسو (احساسی) اولاجاق دیر و هئچ كیم یوخدور خوشبخت چیلیگی راحاتجا اله گتیرسینی،  بیلیریك.

بیر كیمسه نئچه ایل ایشله ییب گلیرینی ییغیب، اؤزو ایله عاییله سینه ائو یوخسا آپارتمان آلا بیلیرسه، اوندان ائوی آلاندان سونرا، سیز خوشبخت سینیزمی؟ سوروسونو سوروشساق، چوخ احتمال ایله من خوشبختم جاوابینی وئره جك. ندنی ده اونون نئچه ایل چالیشیب، زحمت چكیب، خرج لرینی آزالدیب، اؤز، ایسته یینه یئتیردیكدن سونرا، اوندا خوشبخت چیلیك دویغوسونون یارانماسیدیر.

ایندی توتالیم (فرض ائدك)، بیرینین وارلی آتاسی واردیر و آتا سینا من ائو آلماق ایسته ییرمی دئیه. آتاسی ایسه (نیز) چتینلیگه دوشمه دن اونا بیر ائو آلا، آرخایین اولون؛ او كیمسه ائو صاحابی اولماقدان موطلق یاخشی دویغوسو اولمایاجاق. بو شخص چتینلیك چكیب، دایانمادان چالیشیب، زورا دوشمه دن، ائو آلدیغی اوچون خوشبخت چیلیك دویغوسونو الده ائده بیلمز. ایشله مكده اولان لذت، راحاتچیلیقدا اولماز.

هر كیمسه آماجینا (هدفینه) یئتیرمك یوللاریندا زحمت چكیب، ایشده اولان چتینلیكلری ساهمانلاسا، ان یاخشی آرزیسینا یئتیردیكده، بو خوشبخت چیلیك دویغوسونو بیله جك، و یقین له دئیه جك: « من خوشبختم».

 توركجه یه چئویرن: حسیـن واحــدیـ

قایناق: «چگونه بزرگ فكر كنیم؟» كیتابی

یحیی شیدا تانری رحتینه گئتدی

آذربایجان

سن گونشلی بیر یاكاموزسان،

ایچیمده دؤیونن قلبیمین ایچینده سن،

سن یاغمورلو بیر بولودسان،

اولوسونا خئییر- بركت وئرن بولود.

سن اولوسونا دایاقسان،

ناموسونو قورویان یوردوم.

سن توركجه نی یاشادان یوردسان،

دیلسیز- آغیزسیز بیر دیل.

سن آناسان اوشاق لارینا،

بوتون آناسیزلیق چكن اوشاقلارا.

سن اینتئرنئت صیفه لرینین بزه یی سن،

همده لاپ او فیلتئر اولانلارین باشیندا.

هارایسیز اولوسونا اولان هارای.

سن بیزه آنا تورپاقسان،

بیزده سنی قورویان عسگر.

سن سوسما باغیر، هارای چك،

بوغولسون سنه خور باخان دوشمن.

سن یاشایان، اؤلمه ین وارلیقسان،

توم وارلیقلارین چلنگی آذربایجان.

حسین واحدی

تورکون دیلی

کوثر اولا بیلسه دئمیرم ، سلسبیل اولماز