Azərbaycan bitkiləri آذربایجان بیتکیلری
Urmiyə təbiətində olan yeməli və dərman bitkilər
اورمیه طبیعت‌ینده اولان یئمه‌لی و درمان بیتکیلر
* حاضیرلایان Hazırlayan: حسین واحدی Hüseyn Vahidi
یاز فصلینده آذربایجان دیارینین بیر چوخ یئرلرینده او جمله‌دن اورمیه‌ده یئمه‌لی و درمان اوچون عرقین چکمه‌لی بیتکیلر واردیر. اونلارین سایی حدسیز حسابسیزدی. او تره‌لر ایله بیتکیلردن أن چوخ تانینمیشلاریندان بیر نئچه‌سینی آشاغیدا اوخویا بیلرسینیز.
Yaz (bahar) mövsümündə
Azərbaycanın bir çox yerlərində o cümlədən Urmiyə,də yeməli və dərman üçün
arağın çəkməli bitkilər vardır. Onların sayı hədsiz hesabsızdı. O tərələrin ən çox tanınmışlarından bir neçəsini aşağıda oxuya bilərsiniz.
هر گون اورمو گؤلونه باش چکرم
دانیشیق و شکیللر: حسین واحدی
اورمیه اهالیسی ایللر بویو اورمو گؤلو ایله خاطیره‌لر یارادیب‌لار. داریخاندا، شنلیک‌لرده، ایستی یایین الیندن قاچاندا هئچ یئرده اولماسا چوخونا اورمو گؤلو وار ایدی.
اوروم نیوز، اورمیه اهالیسی ایللر بویو اورمو گؤلو ایله خاطیره‌لر یارادیب‌لار. داریخاندا، شنلیک‌لرده، ایستی یایین الیندن قاچاندا هئچ یئرده اولماسا چوخونا اورمو گؤلو وار ایدی.
نه قدر ده دئییلسه اورمو گؤلو دوزلمز، فیلان اولار بئهمان اولار آذربایجان اهالیسی قبول ائتمیر. جمعه اولاندا بعضی اورمولولار هله ده اورمو گؤلونون ساحیلینه قوناق گئدیب ده‌یرلی چاغلارینی اونلا پایلاشیرلار.
قوجا كیشی ایله خاقان/ناغیل
::: ناغیل (داستان فولکلوریک آذربایجان با ترجمه فارسی)
قوجا
كیشی ایله خاقان
حاضیرلایان: حسین واحدی
قدیم زامانلار بیر اؤلكه‌نین خاقانی اؤزونه یئنی و عظمتلی
بیر سارای تیكدیریب، جارچی‌لارینا امر ائدر شهرلرده جار سالسینلار هر كیم بو سارای‌دان
ایراد تاپیرسا، ایسته‌دیگی قدر قیزیل وئره‌جه‌یم، ترسینه گلیب تاپا بیلمه‌سه باشین
بدندن آییراجایام.
گونلر كئچیر هئچ كیمدن خبر چیخمیر. بیر قوجاكیشی بو خبری
ائشیده‌رك اؤز-اؤزونله دئییر:
"من عؤمورومو ائتمیشم، گئدیم او سارایی گؤروم،
اولابیلر بیر ایرادلار تاپابیلم، دیبی، دیریلمك یوخسا اؤلمك‌دیر."
یولا دوشوب، باشكنده یئتیشیر. خاقانین سارایینا یئتیشیب،
دئییر، خاقانا خبر وئرین بیری تاپیلیب سنین سارایینا ایراد چیخارتسین. خبری خاقانا
یئتیریب، اونو ایچری آلیرلار. خاقانین یانینا چاتاندا، خاقان دئیه‌ر:
"آی كیشی بیلیدیگنی كیمی ایرادلارینی ثابت ائده بیلمه‌سن
یاشاییش‌دان آیریلمالیسان!"
كیشی ایسه جاواب وئریر:
"سیزین سارایین ایرادلاری چوخ بللی‌دیر، ایندی اونلارا
ایشاره ائدیب سیزه ثابت ائده‌جه‌یم."
خاقان اوندان ایرادلاری ایسته‌ییب، قوجاكیشی بئله جاواب
وئریر:
"بو سارایین بیرینجی ایرادی بودور؛ چوخ گؤزل، عظمتلی و
یئنی اولسادا سیزه وفا قیلمایاجاق‌دیر. ایكینجی ایراد ایسه اونون گلن یوز ایل
ایچینده دییشمه‌سیدیر، آغاجلاری یئكه‌‌‌له‌جك، سندن سونراكی خاقان‌لار یئنی
دووارلار تیكه‌جك و مختلف دییشیكلرله اوزبه‌اوز اولاجاق‌دیر."
خاقان بو سؤزلرین قاباغیندا هئچزاد دئیه بیلمه‌ییب، قوجایا
اؤزو ایله آپارا بیلدیگی قدر قیزیل وئریر.
ایستانبول شرق ماهنی‌سی
"ایکی قاره بیر شهر: ایستانبول"
ایستانبول شرق ماهنی‌سی
یازار: حسین واحدی
şəkil: Ömer Şahin
اولدوزلو گئجه‌لری ایله باش-باشا قالان ایستانبولون کوچه‌لری عشق ایله
بزه‌نیب. شکیللرله فیلم لرله تانیش اولموشام ایستانبول لا. اونلاردا گؤروموشم
ایستانبولون ائله اولدوغونو. بورالاردا چوخلارینا ایستانبول یاد اولسادا منه جان
اولوبدور.
عوثمانلی دؤوروندن قالان جامی‌لری (جامع‌لر)، اذانلاری، دار کوچه‌لری، گؤزل
کؤرپولری، دنیز قوشلاری، گمی‌لر، تکنه‌لر، میناره‌لر و... میلیونلارجا اینسان.
بونلار ایستانبولدان آیریلارمی؟
بیر گون ده قالا بیلمز ایستانبول!
دنیز قوشلارینین سسی ایله اویانان ایستانبول، نازلی گونشین تئللرینی داراماسینا باخیب گونو باشلاییر. خالقی ایسه اویانیب یئنی بیر گونله ایش باشلاییر. گمی‌لر گلیر-گئدیر، اویناییر. کؤرپولر ایسه بزنمیش الوان چیراقلاری ایله قاش-گؤز آتیر بالکن دا سس‌سیزجه دایانیب سئوگیلیسینین عسگرلیک دن دؤنمه‌یینی گؤزله‌ین قیزا. صاباح یئلی یاواشجا اسمه‌یه باشلاییب تکنه‌لری یولا سالیر. بالیقچی‌لار آللاه اومید یله دنیزدن روزا قازنمایا گئدیرلر.
اورمیه‌ده بیرپارا یئرلی و قدیمی آدلار
اورمیه‌ده بیرپارا یئرلی ایله اسکی آدلار
توپلایان: حسین واحدی
اورمیه، باتی آذربایجان‌نین مرکزی اولاراق، تاریخی و توریستی بیر شهر ساییلیر. بونا گؤره بو شه‌هه‌رین اسکی (قدیمی) یئرلی آدلارینین آراشدیرماسی هر بیر وطنداشا و اؤزللیک له اورمیه‌لیلره ماراقلی اولاجاق دیر. بونونلا یاناشی بو قدیمی آدلاردا بیر عؤمور یاشاییب گله‌جک نسیللر ده کئچمیش تاریخیمیزدن خبرلی اولاجاق دیر. یئری وار بو گؤزل دوغا ایله باغداش قوران شهرین یئنی محله لر ایله خیاوانلاریندا دا بو آدلاردا فایدا آپاریب آنا دیلیمیزی قورویاق و آدلیم اینسانلاریمیزین دا آدلارین دیری ساخلایاق.
بو قیسا یازی دا چالیشیمیشام، بیرپارا آدلاری بیر یئره توپلاییب بو شهرین وطنداشلیق گؤره‌وینی یئرینه یئتیرم. اومود ائدیرم بو یازی آراشدیرماچی دیلداشلاریمی دا داها بوتون و داها یوخاری آراشدیرمالار اوچون ماراقلاندیرسین.
شکیل: تسنیم
اورمیه ده بیر پارا یئرلی آدلار:
1. ایندیکی آدی (تورپاق قالا)، اسکی آدی [توپراق قالا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "تورپاق قالا"، یئری {ابوذر مئیدانی}
2. ایندیکی آدی (ابوذر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [موتور باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "موتور باشی"، یئری {ابوذر خیاوانی}
3. ایندیکی آدی (حرّ خیاوانی)، اسکی آدی [دووار باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "ایکیسی‌ده"، یئری {ابوذر خیاوانی}
4. ایندیکی آدی (حاجی‌پیر‌لی)، اسکی آدی [حاجی‌پیر‌لی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد " حاجی‌پیر‌لی "، یئری {کمر یولو}
5. ایندیکی آدی (قره حسنلی)، اسکی آدی [قره حسنلی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قره حسنلی"، یئری {کمریولو}
6. ایندیکی آدی (علامه مجلسی)، اسکی آدی [قره‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قره‌لر"، یئری {کمریولو}
7. ایندیکی آدی (ولیعصر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [شیرباشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "شیرباشی"، یئری {ولیعصر}
8. ایندیکی آدی (دییه‌لر)، اسکی آدی [دییه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "دییه‌لر"، یئری {کمریولو}
9. ایندیکی آدی (یئددی ده‌ییرمان)، اسکی آدی [یئددی ده‌ییرمان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "یئددی ده‌ییرمان"، یئری {مدنی خیاوانی}
10. ایندیکی آدی (قوشا قه‌فه‌لر)، اسکی آدی [قوشا قه‌فه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قوشا قه‌فه‌لر"، یئری { توپراق قالا دان آزجا اوسته}
پروفسور دمیر گده‌به‌یلی ایله دانیشیق
پروفسور دمیر گده‌به‌یلی ایله دانیشیق
دانیشیق آپاران: سعید عباسی
حاضیرلایان: حسین واحدی
آذربایجان جمهوریت‌ینین آدلیم شاعیر ایله یازیچی‌سی، پروفسور دمیر گده‌به‌یلی(Dəmir Gədəbəyli)، اورمیه‌نین قوناق‌سئور خالقینین قوناغیدیرلار. بو، قانی‌ایستی، صمیمی و آلچاق کؤنول شخصیته صاحب اولان شاعر، "اورمیا آنلاین"ین مصاحبه اوچون، چاغیریشینی قبول ائتدی. سیماسیندان مهربانلیق، دوشونجه‌لریندن ایسه، دونیا دولو شعرلر له یارانیش گؤزلللیک‌لری دالغالانیر.
اورمیا آنلاین دا، صمیمی بیر اورتام دا (محیط/فضا)، قیساجا شعر ایله ادبیات‌دان دانیشماق اوچون، بو سئویملی قوناغین قوللوغونا چاتیریق. اوستادین ایش مشغولیتی چوخ اولسادا قانی ایستیلیک له بیزیم سؤز-صؤحبتیمیزه قولاق آسیب، اؤز آنا دیلیمیزله دانیشیر.
اوستاد ایلک اؤنجه، بیزدن ایسته‌ییر، بو قیسا دانیشیق هم فارسجا، همده تورکجه، سایت‌دان یاییلسین. بیزده بو ده‌یرلی اوستاددان واخت مسئله‌سی اولسادا "اورمیا آنلاین"ین دعوتینی قبول ائدیب، واختینی بیزه وئردیگی اوچون تشککور ائدیریک.
- اوستاد لطفاً اوولده اؤزونوزو تانیتدیرین، سونرا بویورون شعر دئمه‌یی نه‌زاماندان باشلاییبسینیز؟
من دمیر گده‌به‌یلی، 1939 دا آذربایجان دا آنادان اولوب، ادبیات ایله فلسفه معلمی‌یم.
منیم شعرلریم اورتا مکتبی بیتیردیکدن سونرا قزئت‌لرده یاییلیردی. ایندی‌یه کیمی 50 کتاب چاپا یئتیرمیشم. هر کیتابیمین شعرلری اوبیری‌لر ایله تام فرقلی دیر. بونلارلا بیرلیکده 570 شعریمدن ماهنی بسته‌له‌نیب. بو ماهنی‌لاردان آذربایجانین تانینمیش مغنی‌لرینین بیر چوخو، "رشید بئهبودوو" کیمی صنعتکارا تای، اونلاردان فایدالانیبلار.
-
محمد صبحدل: ادبیات داستانی حافظه تاریخی مردم است
محمد صبحدل: ادبیات داستانی حافظه تاریخی مردم است
گفتگو: حسین واحدی
فضای ادبیات داستانی شهر اورمیه رفته رفته رو بهبودی و پیشرفت می‌گذارد. برپایی جلسات منظم انجمن‌های داستان در حوزه هنری و ارشاد اسلامی (انجمن تحکیه) و نیز برگزاری اولین دوره‌ی جایزه‌ادبی اورمیه نمونه‌ی آشکار این پیشرفت‌هاست. در راستای همین فعالیت‌ها به سراغ یکی از برگزارکنندگان جلسات انجمن تحکیه رفتیم تا شما خوانندگان عزیز را بیشتر با این فضا و فعالیت‌ها آشنا سازیم.
در سال 1356 دریك خانواده‌ی از نظر اجتماعی متوسط و با پیش زمینه های پررنگ مذهبی در اورمیه متولد شد. دوره ی كودكی‌اش در سالهای جنگ و فضای پس از انقلاب و تحت تأثیر همین فضا شكل گرفت. حصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته‌ی برق قدرت در شهرستان بیرجند ادامه داد. بعد از دانشگاه نیز در اورمیه و درحوزه‌ی ادبیات داستانی و شعر و نقد ادبی فعال میکند.
چند وقتیست انجمن ادبی‌ای با عنوان "تحکیه" راه اندازی شده است. از این انجمن توضیحاتی بگویید؟
انجمن ادبی تحكیه تنها موسسه‌ی تخصصی ادبیات داستانی در استان است و توسط خانم فاطمه میر حسن پور و خانم حكیمه رسولی ثبت و با صدور پروانه فعالیت از اداره‌ی ارشاد راه اندازی شد. اصل فعالیت بر ادبیات داستانی متمركز است و فكر می كنم كه در این مدت كمِ یك سال و اندی، قدمهای مثبتی در زمینه ی ادبیات داستانی علی الخصوص ادبیات داستانی تركی آذربایجانی برداشته است. جلسات منظم هفتگی و برگزاری منظم عصر قصه با عنوان "تحكیه آخشامی" از فعالیتهای مهم این موسسه است. البته گلایه‌ای از اداره‌ی كل ارشاد هم هست كه در این مدت علی‌رغم اینكه از انجمن‌های موازی در حوزه ی شعر و .. حمایت و مساعدت‌هایی شده است، انجمن تحكیه صرفا با حمایت اعضا قادر به بقا بوده است. یعنی یك چنین جایگاهی دارد ادبیات داستانی در این استان. اگر كارمندی منش هنری عضوی را نپسندید و یا یك مسئله را شخصی كرد به راحتی می‌تواند در فعالیتهای یك جمع اخلال ایجاد كند یعنی این امر مقررات خاصی ندارد. به هر حال به جرأت می توان گفت كه اداره كل استان در یك ونیم سال اخیر در حوزه‌ی ادبیات داستانی برنامه‌ی كاری نداشته و اگر هم موردی بوده باشد، موسسه‌ی تحكیه به عنوان تنها موسسه‌ی فعال در این حوزه كاملا از آن بی‌خبر بوده است.
اورتا عصرده آذربایجان تورکجه‌سینین دیلمانج‌لاری
اورتا عصرده آذربایجان تورکجه‌سینین دیلمانج‌لاری
حاضیرلایان: حسین واحدی
بدیعی ادبیاتیمیزین آیریلماز ترکیب حیصه‌سی اولان ترجومه صنعتی‌نین آذربایجان تورکجه سینده قدیم تاریخی و زنگین عنعنه‌لری واردیر.
اورتا عصرلر شرقینده اورتاق ایسلام مدنیتی‌نین فورمالاشماسی نئچه- نئچه یئته‌نکلی آذربایجان تورکجه‌سینین مترجم‌لری‌نین یئتیشمه‌سینه رواج وئردی. بو دیلمانج‌لار آنا دیلیمیزه چئوریلدیگی ترجومه نومونه‌لرینه نظر سالدیقدا اونلارین بو اثرلری ساده‌جه ترجومه ائتدیک‌لری دئییل، حتی ساده، آنلاشیق‌لی بیر دیلله شرح ائتدیک‌لرینی ده گؤروروک.
بدیعی ادبیاتیمیزین آیریلماز ترکیب حیصه‌سی اولان ترجومه صنعتی‌نین آذربایجان تورکجه سینده قدیم تاریخی و زنگین عنعنه‌لری واردیر. آذربایجان تورکلرینین یوز ایللر بویو عرب‌لرله، فارس‌لارلا سیخ ادبی- مدنی علاقه‌ده اولماسی و مشترک ایسلام مدنیتی‌نین فورمالاشماسیندا ایشتیراکی ترجومه صنعتی‌نین تاریخی ضرورت کیمی اورتایا چیخماسینی شرطلن‌دیریردی" .کیتابی- دده قورقود"دا مقدس قورآنی-کریمین "اخلاص " سوره‌سی‌نین بدیعی و بیر او قدر ده سربست شکیلده ترجومه‌سی‌نین وئریلمه‌سی بو صنعتین آذربایجاندا، ائله‌جه ده بوتون اوغوز دونیاسیندا قدیم‌لیگینی ثبوت ان باشلیجا و توتارلی دلیل‌لردن بیری ساییلا بیلر.
آشیق‌ها نخستین رسانه‌های مردمی در تاریخ آذربایجان
آشیق‌ها نخستین رسانه‌های مردمی در تاریخ آذربایجان
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اورمیه، تاریخ پر فراز و نشیب آذربایجان با تصنیف‌های عارفانه آشیق‌ها و نواهای جان سوز موسیقی آشیقی گره خورده است.
آشیق، سراینده حماسه‌ها و سرگذشت ملت خویش و یار و یاور شادی‌ها و غم های مردم سرزمین خود است، آشیق‌ها به گواهی تاریخ و به اذعان مردم هنرشناس آذربایجان از آگاه‌ترین و عالم ترین مردمان روزگار هستند.
هنرمندانی که به هنر سنتی آذربایجان وفادار مانده‌اند
امروزه مسائلی از قبیل تهاجم فرهنگی، توسعه ناهمگون جوامع، نپرداختن به مقوله‌های فرهنگ بومی، همه و همه در سپرده شدن این هنر سنتی به صفحات فراموش شده تاریخ نقش به سزایی دارند.
اما انگار شاخصه‌های جامعه مدرن و امروزی در برابر علائق مردمان این منطقه حرفی برای گفتن ندارد چراکه همچنان موسیقی آشیقی بخشی از تاریخ و زندگی مردم آذربایجان است.
محبوبیت برنامه‌های مرتبط با موسیقی آشیقی در بین مردم این منطقه گواهی می‌دهد که مردم آذربایجان با وجود تهاجم مدرنیته پایبند به احساسات هنرمندانه خود هستند.
به هر حال امروزه اهل ادب، شعر و موسیقی نگرش احترام آمیزی نسبت به آشیق ها و مقوله موسیقی آشیقی دارند و آشیق ها را پیر و راهنمای هنر در این منطقه می دانند.
گالری عکس آذربایجان
