شاعیرلر مجلسینین سون نشانلاریندان "علی نشانی"
شاعیرلر مجلسینین سون یادیگارلاریندان اولان اوستاد علی نشانی نین شعرلری دئدیک کی ان گنجلیک چاغلاریندان اورک لرده یئر آچمیشدیر . سوزلریمیزه آیدین آیت لر چوخ ارائه وئرسک ده آنجاق گومان ائدیرم اونون دیللر ازبری اولوب ؛ اوستونه ماهنی بسته لنمیش " باغبان قیزی " کیفایت ائده بیلر . باخین :
آی خومار باخیشلی باغبان قیزی
چادراسی سورمه یی گولو قیرمیزی
گوزون خومارلادیر گویده اولدوز
آمان باغبان قیزی جانیم باغبان قیزی
یاناق لاری قیرمیزی جانیم باغبان قیزی
=+=
بازاردا یاتدیغیم شالدی قوماش دی
گوردوم باغبان قیزین دیلیم دولاشدی
باخدیم گردنبنده گوروم قاماشدی
آمان باغبان قیزی جانیم باغبان قیزی
یاناق لاری قیرمیزی ؛ جانیم باغبان قیزی
=+=
منده بیر اوغلانام صاف و صادقم
ثروت آختارمیرام حوسنه عاشیقم
جمالین گورمه یه خیلی شایقم
آمان باغبان قیزی جانیم باغبان قیزی
یاناق لاری قیرمیزی ؛ جانیم باغبان قیزی
=+=
خوش بئجریب آتان گوللردن سنی
یاخشی ائشیتمیشدیم دیللردن سنی
ایسته سم آلاردیم اللردن سنی
آمان باغبان قیزی جانیم باغبان قیزی
یاناق لاری قیرمیزی ؛ جانیم باغبان قیزی .
نشانی ؛ بولبول شعرینده آذربایجاندا داها آرتیق ماهنی کیمی تانینمیش " باری بولبول " ماهنی سین یادا سالیب ذهن لرده او گوزل بسته لنمیش اثری تداعی ائدیب شاعیرین موسیقی ایله ماراقلانماسین دا ایستر – ایسته مز بللندیریر . اونجه ایستردیم خالق ماهنی سیندان ایکی بیت اوخویوب ؛ سونرا اوستادین بولبول شعریندن ده ایکی بیت اوخویاق .
وطن باغی آل الوان دیر یوخ اوستونده خاری بولبول
عومور سورمه لی دووران دیر سسین گلسین باری بولبول
بولبول سنین ایشین قان دیر گوزل لر اودونا یاندیر
ندن هر یئرین آل قاندیر سسین گلسین باری بولبول . ..
=+=
اوخو سحر سحر قون گوله گولدن
قوی سسین بوروسون گولشنی بولبول
او شیرین نغمه لر اوخودوقجا سن
داغیدیر قلبیمدن غصه نی بولبول
... اوخو قوی نغمه نی ائشیتسین ائللر
گئتسین کونوللردن غصه غم کدر
قونوب گولدن گوله هر آخشام سحر
بزه اوز سسین له چمنی بولبول ...
اونون 1324 ده دئیلن شعرلرینین باشقا بیر حال و هواسی وار ." آذرستان ائلی ییک " شعری چاپ اولاندان سونرا خالق اونو باغرینا باسیر . نه یازیق کی میللی حوکومت دن سونرا همین شعری غزه ته دن کسیب اونون پرونده سینه الصاق ائده رک بیر باشقا مدرک جرم اونا حاضیرلامیشلار . همین شعرده او دئییر :
آذرستان ائلی ییک وار شانیمیز شهرتیمیز
بیزی آسلان یئتیریبدیر آنامیز شانلی وطن
سئویریک بیز بو مقدس وطنی جاندان عزیز
اونو حفظ ائتمه لی ییک دونیادا هر تهلکه دن
بیزیک هر عصرده نالان ائله ین اهرمنی
یازیلیبدیر قوجامان تاریخه اولمز آدیمیز
وئرمه ریک دوشمنه هرگیز بو مقدس وطنی
اونو ارث قویموش ازلدن بیزه اوز اجدادیمیز ...
آی دولانیر – ایل دولانیر شاعیر آزاد اولوب بو دونه حایات قورور . او حایات قوراندان سونرا بئش اوشاغی اولور . ایکی اوغلان ؛ اوچ قیز . عائله چتین لیک لرینه باخمایاراق او ادبیاتدان قیراغا چکیلمیر . بو شاعیر میللی قهرمانلاریمیزی اورکدن سئویب ؛ یئری گلمیشکن اونلارا بیر سیرا شعرلر حصر ائتمیشدیر . او ؛ ستارخان شعرینده بویوک قهرمانی بئله تمثیل ائدیر :
سن آنا یوردومون افتخاری سان
یادین لا فخر ائدیر محتشم تبریز
بویوک مشروطه نین علم داری سان
سنی دونیا بویو اونوتماریق بیز
ساریلدین سلاحا آیاقدان باشا
بئلینده چال – چارپاز فشنگ قاتاری
یئتیردین سسینی هر وطن داشا
چاغیردین مجاهد قهرمانلاری ...
او ؛ آذربایجانین قاریش – قاریش هر یئرین سئویب ؛ اونا فخر ائدیر . آنجاق یاشادیغی شهر اورمونو داها آرتیق سئویب ؛ بو اسکی شهره بیر شعرده بئله باخیر :
سریب طبیعتین یاشیل فرشینی
یئنه ده گوستریر باهارین اورمو
خلقتین جذبه لی جانلی نقشینی
قویوب تاماشایا کنارین اورمو
ساغیندا دنیزین دوم – دورو دوزلو
سولوندا داغلارین بولاقلی بوزلو
اونونده انزلین باداملی قوزلو
آرخادا سولدوزون گادارین اورمو ...
آذربایجانین لیریکا سیندا گوزلر ه یوزلر عنوان شعر قوشولموشدور . شاعیر علی نشانی ده بو کرواندان دالی قالماسین دئیه ؛ گوزلرین عنوانلی بیر غزل قوشموشدور کی بئله باشلانیر :
اویخومو گوزدن آلیب ای شوخ او شهلا گوزلرین
باغریمی قان ائیله ییب ای ماه سیما گوزلرین
غرق ائیر باخدیقجا حیرت اولدورور حسرت منی
دینج ساحیل دیر می یا طوفانلی دریا گوزلرین ؟ ...
اونون غزل لری گوردویوموز کیمی داد دوز دان خالی دئییل . "آیریلدی " غزلی شاعیر علی نشانی نین اوره یه یاتان غزل لریندن دیر . باخین :
دوشنده آیری جاناندان توانیم تندن آیریلدی
جانیم جانان ایمیش جانیمدا جانیم تندن آیریلدی
محبت عالمین ادراک ائدیب بیمار اولان گوندن
نه من دردیمدن آیریلدیم نه دردیم مندن آیریلدی
دئییل بیهوده نالان باغبان کام المامیش گولدن
خزان باشلاندی طوفان ووردو گول گولشندن آیریلدی ...
شاعیرین آتاسی فوت ائدنده سانکی دونیا باشینا اوچور . اما الیندن نه گلر بیلردی ؟ هئچ زاد !! یالنیز دوزوم . دوزومدن سونرا شاعیر بیر ایش ده گوره بیلر . اودا آتاسینین مزار داشینا بیر آغی یازیر :
آتانین قدرینی بیلن اوغوللار
هر ایکی دونیادا اولار رستگار
بیر دده مشکلین اون اوغول آچماز
اون اوغول یوکونو بیر دده قووزار .
اوستاد نشانی شعره ماراق گوستریر . او تای شاعیرلریندن بختیار وهابزاده نین شعرلری ایله داها آرتیق مانوس اولور . بلکه ده بونا گوره او شاعیر وهابزاده یه خطابا بئله دئییر :
چوخدان اینجیدیردی انتظار منی
چکیردیم آرزومون غمین بختیار
قالیردی گویلره افتخار منی
دیرکن الیمه الین بختیار
قوناقلی وار اولسون قوناق وار اولسون
گنجه ؛ باکی ؛ اورمو ؛ قاراق وار اولسون
بو ائللر بو اویماق اوجاق وار اولسون
باخماسین قوناغا سرین بختیار ...
البته اونا اوتای – بوتای فرق ائتمیر . بو تایین شاعیرلرینین شعرلرین ده گوزدن کئچیرنده ؛ شاعیر کریم آغا مشروطه چی نین شعرلرینه راست لاشیر . آنجاق سونمز تخلص لو اوستاد مشروطه چی نین شعرلرینین دادی شاعیرین داماغیندان گئتمه یب اونا داییر بیر شعر ده بئله یازیر :
اثرلری تکلف دن اوزاق دیر
نه کیم لیکده اولدوغونا سیناق دیر
سعدی کیمی یاراتدیغی گولوستان
هر ورقی گول دولو بیر تاباق دیر
او مهربان ایستی قانلی آدام دیر
صمیمی دیر دوردوغوجا اینام دیر
شعریمیزین گوزللیگین ارتیران
آدلی – سانلی سئومه لی بیر مقام دیر ...
شاعیریمی تورکجه شعره کفایت لنمه دن فارسجا مطالعه یه ده گیریشیر . سعدی اونون ان سئودیی شاعیرلردن دیر . اوستاد نشانی بو شیرازلی بویوک شاعیرین
تن آدمی شریف است به جان آدمیت
نه همین لباس زیباست نشان آدمیت
شعرین اوخودوقدا طبعی جوشوب بئله بیر شعر قوشور :
تن آدمی شریف است به مروت و صداقت
نه به منصب است و قدرت نه به ملک و مال و ثروت
متکبران خود بین نبود قرین حرمت
که مقام آدمی را زفتاده کیست رفعت ...
شاعیر علی نشانی میللی حوکومت دن سونرا یادانان سوسغونلوغا باخمایاراق ؛ هر هارادان بیر گوزرتی گوروب ؛ گلیرسه اورانی نیشانلاییر . 1329 ینجی ایل قوشولان " باخ " عنوانلی شعرین چلنگر گونده لیینده چاپ ائتدیره بیلیر .
دلبریم بیر لحضه گل من عاشق نالانه باخ
گوز یاشیمدان آی نیگاریم باغلانان عمانه باخ
بیر طرفده مجلس عیش و نشاطی سئیر قیل
بیر طرفده عرشه قالخان ناله و افغانه باخ
بیر طرفده نو ماشینلاردا گزن اشرافی گور
بیر طرفده دسته دسته بی سرو سامانه باخ
بیر طرف ارسیز قادینلار ناله و فریادینا
بیر طرفده معترض لرله دولان زندانه باخ
بئش نفر مالیک اولوبدور ناز و نعمت ایچره غرق
یوخلامیش دیوار دیبینده ملت عریانه باخ
بیر طرفده ظلم الیندن قانه دونموش قلب لر
بیر طرفده بی خیال ارباب ایله اعیانه باخ
بو نه کیفیت دی یارب بو نه عالم دیر نه حال ؟
حقی بیر خلق ائتدیین انسانه باخ انسانه باخ .
دوقتور مصدق دوروندن سونرا اودا نظره گلیر دیل – داماقدان دوشور . چکیلیب بیر طرفده اوتورور . بو ایللر اونون شعرلرینه آز راستلاشماق اولور . شاعیر اوزوده سانکی بو موضویا واقف دیر . نییه کی بیر یئرده دئییر :
مبن بیر سطیل ایچدیم اورمو گولوندن
دئدیم بلکه بیر آز دوزلانا شعریم
شیشیب هاوالانیب قوی گونو گوندن
منیم ده یئلله نیب قازانا شعریم ...
بیز بو قوجامان شاعیریمیزه اولو تانری دان جان ساغلاملیغی دیله یه رک اوزون عومور ؛ خوش گونلر و آذربایجان ادبیاتیندا داها آرتیق چالیشیب ؛ یئنی نائلیت لر دیله ییریک .
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
- شكیللر، 1390/10/21 تاریخینده اورمیه ده او بؤیوك اوستادین توكانیندا سالینیب دیر.
