قار/حیکایه Qar - Kamal Abdulla
یازار yazar :حسین واحدى
تاریخ:1394.10.4-07:37
بو چای‌خانا اونا ایکینجی ائوی کیمییدی. یول بویو راست گلدییی آدام‌لار، تانیدی، تانیمادی، ساخلاییب عینی سوا‌لی حسن عمییه وئریر، عینی آرخایین و اومیدلی جاوابی دا اوندان آلیردی: – قار یاغاجاق، حسن عمی؟– یاغاجاق، مطلق یاغاجاق، گئت، خطیرجم اول… عینی سوال و عینی جاواب آرتیق نه زامان‌دان بری هر گون، هر ساعات بئله‌جه تکرار اولوردو. آما بو، حسن عمی‌نی قطعیاً حوصله‌دن چیخارمیر و حسن عمی‌نین تمکینینی ذره‌جه پوزموردو. هر دفعه جاواب وئرمزدن اول حسن عمی گؤزو اوجو دا اولسا، اوزویوخاری -گؤیه طرف دقت‌لی بیر باخیش آتیر، بونونلا وئردییی جاوابین دوغرو-دوروست‌لویونو سانکی اثبات ائتمیش اولوردو. چای‌خانادا حسن عمی‌نین اؤز مخصوصی یئری وار ایدی. کئچیب آستا-آستا اؤز یئرینه أیله‌شر، آرمودو ایستکاندا قاباغینا گلن چایین ایستی-سویوق‌لوغونو دوداغی ایله یوخلایان‌دان سونرا نلبکییه قایتاریب قویار، بوندان سونرا باشینی قالدیریب اطرافینا نظر سالاردی. – سلام، حسن عمی. – حسن عمی، نئجه‌سن؟ – قار یاغاجاق، حسن عمی؟ حسن عمی اوردان-بوردان اونا عنوان‌لانان بو “قار یاغاجاق؟” سوالین‌دان قطعیاً اینجیمزدی. عینی سوا‌لی اونا دؤرد طرف‌دن یاغدیران‌لار، بلکه، بونو بیلمیردی‌لر کی، گون عرضینده حسن عمی آرتیق یوز دفعه، مین دفعه بو سوالا عینی جاوابی وئریب. بونو بیلمدییین‌دن هر سوروشان سوالینی تزه سوال کیمی سوروشوردو. قارین یاغیب-یاغمایاجاغی مسئله‌سی حسن عمی‌نین گؤزه گؤروکمه‌سیله، دئمک اولار کی، عینی واختدا آدام‌لارین بئینینه گیریر، اونلاری دوشوندورمه‌یه باشلاییردی. باشقا بیر واخت “قار” صحبتی هئچ کیمی ماراقلاندیرمیردی. اوزون ایللر بو بئله اولموشدو، بو گون ده بئلیدی. اونو دا دئمک لازیم‌دیر کی، بو شهره آرتیق بئش ایل اولاردی کی، قار یاغماق بیلمیردی. سویوق، شاختا دوشوردو، توفان قوپوردو، حتی آغاج‌لاری کؤکون‌دن قوپاران کولک‌لر اسیردی، آما قار… قار یاغمیردی. حسن عمی‌نین “یاغاجاق، قار حؤکمن یاغاجاق” سؤزلری‌نین هر بیری کومپاسینی [قطب‌نماسینی] ایتیریب اوکئاندا [اقیانوس‌دا] آزمیش گمی‌لر کیمی اؤز ساحل‌ینی آختارا-آختارا قالمیش و وورنوخوردو. بو سؤزلر قاری یاغمایان قیش‌دان اوستو-باشی ترتمیز چیخیب ایستی یای گونلرینه‌دک گلیب اؤزونو چاتدیریردی. آدام‌لار اؤز همیشه‌کی سوال‌لارینی آرتیق تکجه قیشدا یوخ، یایدا دا وئرمه‌یه باشلامیشدی‌لار. اونلاری، بلکه ده، باشا دوشمک اولاردی. بئش ایل قار اوزو گؤرمه‌مک آسان مسئله دئییلدی. بو آدام‌لار ائله بیل چوخ واجب نه‌ییسه سالیب قئیب [غیب] ائله‌میشدی‌لر. نفس‌لری کسیله-کسیله قالمیش، جییر دولوسو هاوانی ایچلرینه چکه بیلمیردی‌لر. گؤزلری یورغون و معنا‌دان خالی باخیش‌لارین قبریستان‌لیغینا دؤنموشدو. سبب‌سیز-فیلان هامی کم‌فرصت [آمانسیز] اولموشدو، بوش-بوشونا داریخیر، بوش-بوشونا حوصله‌دن چیخیر، بیرجه آنین ایچینده سیر-صفت‌لر قاپ‌قارا قارالیر، آدام‌لار بیر-بیرینی آجیلاییر، هئچ ندن بیر-بیرینی گناهلاندیریردی‌لار. … چای‌خانا ایستی یاز گون‌لری عادتاً نئجه اولوردوسا، ایندی ده ائله‌یدی – تونلوک‌دن [ازدحام] و تر اییین‌دن باش گیجللنیردی. تر تؤکه-تؤکه قاینار چایینی پوفله‌ییب ایچن غدَارلقب‌لی مالیک حسن عمی‌نین چای‌خانایا داخل اولدوغونو گؤروب نفرتینی، کینینی قطعیاً گیزلتمه‌دی. بیر قدر اوولکی صحبتی بیر داها تزه‌له‌دی: – باخ، بودو، اؤزو ده گلدی. دوز دئمیرم‌می، آی جاماعات، نه قدر اولار بو میللتی آلداتماق؟ “قار یاغاجاق، قار یاغاجاق” دئییب ایللرله هامییا اومید وئردی، اوشاق کیمی باش آلداتدی. بئش ایلدی، بئش ایلدی، قار اوزونه حسرت قالمیشیق، آ کیشیلر… – کئچن ایل ده ها دئدی، یاغاجاق، یاغمادی. من ایسه اونا اینانمیشدیم. – غدَارمالیکین اتهامینا "جین شامیل" ده قوشولدو. ائله بیل آغیز باهم ائله‌میشدی‌لر. – بو ایل ده یاغمادی… آما وعد [وعده] ائله‌میشدی. – بو ایسه آرتیق میرزه کامرانین غمگین سسی ایدی. – أله سالیب بو آدام بیزی… – بو سؤزلری دوداق‌آلتی حسن عمی‌نین یاخینی ساییلان حاجی حمدواله دئدی، آما ائله دئدی کی، هئچ کیم ائشیتمه‌دی، بیرجه حسن عمی‌دن باشقا. بو سؤزلری ائشیتجک حسن عمی‌نین قددی أییلدی. حسن عمی ائله بو جور قددی أییلمیش کئچیب اؤز یئرینه أیلشدی. یان-یؤره‌سین‌دکی آدام‌لارین بئله دونقولدانماسی، البته کی، احوالینی پوزموشدو. آما حالینی بیروزه [بروز-ه] وئرمه‌دی. ألی ایله اشاره ائدیب چایینی ایسته‌دی. چای گلدی. حسن عمی چای‌دان بیر قورتوم آنجاق آلا بیلدی. غدَارمالیکین سسی یئنه غضبله گورولدادی: – یاغاجاق بو آندیرا قالمیش قار، یا کی، یاغمایا‌جاق؟ بونو بیزه بیر آدام، نهایت، دوغرو-دوروست دئیه بیله‌جک، یا یوخ؟.. بیز نه واختا قدر یالانچی منجم‌لره اینانیب قالاجاغیق؟..– غدَارمالیک هئچ جور ساکت‌لشمک ایسته‌میردی. – اوغول، مالیک، قار قیشدا یاغار، یایدا قار یاغماز… – موللا گوله‌لی کی، حسن عمی‌نین یاووقلوغوندا او دا اؤز یئرینده اوتوروب چایینی ایچیردی، ایشه مداخله ائتمک ایسته‌دی. ایسته‌دی، آدام‌لارین حرصینی یومشالتسین، اونون اوچون دئدیک‌لرینی ممکن قدرینجه یومشاق سسله، ویرد ائدیرمیش کیمی دئمه‌یه باشلادی. – بو سوال‌لاری ایندی وئرمزلر. فصیل باهار، یاز فصلی‌دیر، اوغول. چیچک‌لر آچان، قوش‌لار جه-جه ووران، آغاج‌لار مئیوه‌لنن فصیل‌دیر. اینشاللاه، قیش گلر، او زامان بو باره‌ده دانیشاریق. خداوندی-عالم اگر ایسترسه، قار یاغا‌جاق‌دیر، اگر ایستمزس… او زامان داها نه ائتمک اولار – کیم نه دئییر، دئسین، قار یاغمایا‌جاق. موللا گوله‌لی حسن عمییه اؤتری بیر نظر سالیب باشی ایله اشاره ائله‌دی، یعنی، “ایشین یوخدو، دئییب-دئییب ساکت‌لشه‌جک‌لر، یئتر کی، سن دانیشما…” حسن عمی موللا گوله‌لی‌نین بو اشارتینی نظره آلمادی. ائله بیل، عنادا دوشموشدو: – یاغاجاق، مطلق قار یاغاجاق، – دئدی. – آدامین گؤزو گرک‌دیر کی، قاری گؤرسون. حسن عمی‌نین ساکت بیر تؤورله دئدیگی بو سؤزلر چای‌خانا‌داکی‌لاری لاپ حوصله‌دن چیخارتدی. – نئجه یاغاجاق؟ نه زامان یاغاجاق؟ گونش آدامین، آز قالیر، بئینینی أریتسین. سن بیزی، البته کی، أله سالمیسان. حسن عمی‌نین رنگی میزین اوستون‌دکی سوفره کیمی تاماماً آغارمیشدی. اوریی‌نین سسینی قولاق‌لاریندا ائشیدیردی. آما یئنه اؤزونو او یئره قویمادی، تمکینینی پوزماماغا چالیشدی: – یاغاجاق. موطلقا یاغاجاق. اینان بونا. – تیترک سسی دوداق‌لاری‌نین اوجونا گوجله گلیب چاتدی. – نه زامان؟ زامانینی سؤیله! بو ساعات سؤیله‌یه‌جکسن! آدام‌لار یئرلرین‌دن قالخیب حسن عمی‌نین اوتوردوغو میزی دؤوره‌یه آلدیلار. هامی‌سینین اوز-گؤزون‌دن یوخولو حدت [غضب] تؤکولوردو. – یاغاجاق… – باخ، دئییرم، صاباح قار یاغماسا، سن بیر ده بورا‌لارا گلمه. ائشیتدین؟ یوخسا… یوخسا سنی دوغولماغینا پئشمان ائدرم، بللی بیل. ائشیتدین، نه دئدیم من؟ – غدَارمالیکین اوزو-گؤزو نیفرت‌دن أییلدی. ال آتیب حسن عمی‌نین حلقومون‌دان یاپیشماق ایسته‌دی، چکدی‌لر آپاردی‌لار بیر طرفه. – ائشیتدیم…– حسن عمی باشینی آشاغی دیکیب خئیلی یاواش‌دان و تیترک بیر سسله جاواب وئردی. حسن عمی اوریی اسه-اسه ائوینه ساری گئدیردی. کیشی حقاً برک قورخموشدو. بایاق چای‌خانادا بو قدر آدامین اونا بو جوره کین-کدورت یاغدیرماسی، هله غدَارمالیکین اونا أل قالدیرماسی، بوغازلاماغا چالیشماسی حسن عمی‌نی عمل‌لی-باش‌لی چاشدیرمیشدی. گئده-گئده هردن‌بیر باشینی قالدیریب اوجسوز-بوجاق‌سیز، مدحش رنگ‌لره بویانماقدا اولان گؤی اوزونه نظر سالیر، بو زامان دودآقالتی اؤز-اؤزونه نه ایسه میزیلدانیر، ائله بیل دعا ائدیردی. حه‌یط اوشاق‌لاری هله ده قیشقیریشا-قیشقیریشا اورا-بورا قاچماقدایدی‌لار. اونون گلیشین‌دن خبر توتمادی‌لار، یوخسا سوروشا‌جاقدی‌لار: – حسن عمی، حسن عمی، قار یاغاجاق؟ حسن عمی ده گوندن قارالمیش بوینونون ترینی دسماللا سیله-سیله جاواب وئره‌جکدی: – یاغاجاق. حؤکمن یاغاجاق. حسن عمی‌نین حالی هئچ یاخشی دئییلدی. ائوه کئچیب بیرتهر اؤزونو یورغان-دؤشه‌یه سالدی. تیر-تیر تیتره‌دیر، سونرا دا ترلییردی. داخماسی‌نین یئگانه پنجره‌سین‌دن گونش ایشیغی یاواش-یاواش چکیلیب گئتمکده ایدی. حسن عمی‌نین باخیش‌لاری سونونجو گونش شعاع‌سینا أیلیشیب اوندان برک-برک یاپیشدی. … یاز گونشی‌نین سون شعاع‌سینین پنجره‌دن چکیلمه‌ییله یئکه-یئکه، آغاپپاق قار لوپا‌لاری‌نین شهره یاغماغی، دئمک اولار کی، عینی واختدا باش وئردی. قار لوپا‌لاری، ائله بیل، چتیر آچیب تورپاغا دوغرو آهسته-آهسته اوچوشوردولار. هاوادا آسوده‌لیک، آزادلیق، دینجلیک و امین-آمان‌لیق قوخوسو وار ایدی. آز بیر زامان ایچینده قار هر طرفی دوم‌آغ رنگه بورودو. شهر عمل‌لی-باش‌لی قالدی قارین آلتیندا. اوچ گوندن سونرا چای‌خانادا رنگ-روف‌لاری ساپساغلام، احوال‌لاری شاد-خرم اوتوروب چای ایچن‌لردن کیمسه بیردن خاطرلادی کی، قار یاغدیغی گوندن حسن عمی‌نین آیاغی بورا دیمه‌ییب. بئش-آلتی کیشی، باشدا موللا گوله‌لی، دوروب گئتدی‌لر حسن عمی‌نین ائوی‌نین قاباغینا. حه‌یطده قارتوپو اوینایان اوشاق‌لار شهره قار یاغان‌دان بری حسن عمی‌نی گؤرمدیک‌لرینی بونلارا سؤیله‌دی. بو آدام‌لار اوستونو یاری‌سیناجان قار باسمیش تاختا قاپینی بیر خئیلی دؤیدولرسه ده، ایچری‌دن سس-سوراق گلمه‌دی. بونلار قاپینی دؤیدوکجه غدَار مالیک قاپی‌نین کاندارینا چؤکوب هؤنکور-هؤنکور آغلادی.
* Kamal Abdulla . Qar hekayəsi
باخیش لار(5)
[cb:post_like]
