علی دهقان
علی دهقان؛
اورمیه آدلیم لاریندان
علیقلی اوغلو اولان علی دهقان، 1289- نجو گونش ایلینده، اورمیه ده دونیایا گلدی. ابتدایی تحصیلاتینی «احمدیه» مدرسه سینده كئچیردی. میرزا حسین مجتهد ایله میرزا ابو تراب مجتهد، اونون جدد لری اولاراق، آذربایجانین عالیم لریندن ساییلیردیلار. او 1305 ایلینده اورمیه نین پهلوی اورتا اوخولولندان بیرینجی دیپلوم آلانلاردان اولوب، اوزامانین معارف وزارتیندن بیلیمسل (علمی) بویون باغی سی آلمیشدی. دهقان، تحصیلاتینی ریاضی قولوندا (رشته سینده) تئهرانین علوم بیلیمگه سینده (دانشكده سینده) و تربیتی علوم درس لرین ایسه تئرانین یوكسك (عالی) اؤیرتمنلیگینده (دانشسراسیندا) سون وئریب، لیسانس بیلیم بلگه سینی (دانشنامه سینی) آلیر. او اینیگیزجه، فرانسه جه دیللرینه تانیشلیغی وارییدی. دهقان تبریزین اؤیرتمنلیگینین قوروجولاریندان ایدی و 1323- نجو ایلینه كیمی – اون ایل- اورانین رییسی اولور. او، رحمتلیك محمد معزی (اورمیه نین پهلوی اورتا اوخولوندان تحصیل آلانلاردان ایدی و 1320 دن 1323 كیمی باتی آذربایجانین كولتور -فرهنگ- رییسی اولموشدو) -دن سونرا، باتی اذربایجانین كولتور رییسی سئچیلیر و اورمیه ده قالدیغی زامانا كیمی، كوتله (مردم) و خیریه مؤسسه لرین یاردیمی ایله بیر باب كیتاب ائوی و كیتاب اوخوما یئری آچیر و ایندی اوستانین لاپ قدیمی كیتاب ائوی ساییلیر. رحمتلیك علی دهقان، آذربایجاندا پیشه وری حوكومتی زامانی، تئهرانا گئدیب، 1326 ایلینده یوكسك اؤیرتیم اوچون اون نفر له بیرلیكده فرانسه یه گئدیر. او وطنه دؤنندن سونرا 1329-ونجو گونش ایلیننه كیمیكولتور وزارتینده، مختلف مقاملاردا چالیشیر و 1329 ایلینین خزل (مهر) آییندان تبریزین كولتور رییسی اولوب، 9 ایلین ایچینده چوخلو دیرلی ایشلر اؤزوندن یادیگار قویور. اونلاردان نئچه سی:
ـ یئتمیش سگگیز باب كولتورل تیكینتی نین تیكمه سی –مدرسه، كیتاب ائوی و ...
ـ تبریزده، اؤلكه میزده بیرینجی دفعه اولاراق، كیتاب هفته سینین آپارماسی. بو ایشیی هر ایل دوزنلی (مرتب) آپارماسی، میللی بیر ایشه چئویریلدی.
ـ آذربایجان-نین كولتور تاریخینین چاپ ائتمه سی.
ـ اوستاد شهریارین مقامینی عزیزلندیرمك و تبریزده بیر اورتا اوخولا اونون آدینا قویماق و بایرام (اسفند) آیینین اون آلتی سینی شهریار گونو آدلاندیرماق.
ـ یئنی اوخول لارین آدلارینا، ادبسل (ادبی) و كولتورل (فرهنگی)، شخصیت لرین آدینی قویماق – اؤزللیك له مشروطه چاغیندان-.
آدی جانلی قالمیش دهقان 1338 ایلیندن 1348 ایلینین سونونا كیمیتبریزین میللی كیتاب ائوینین باش یازانی ایدی و ایندی ده دؤرد نوسخه او نشریه دن، آستان قدس رضوی و ارشاد و كولتور وزارتینین كیتاب ائولرینده قالیری. دهقان، 1338 ایلینده گیلان اوستانداری و 1340 ایلینین قویروق دوغان (مرداد) آییندان، 1343 ایلینین قورا بیشیرن (تیر) آیینا كیمی دوغو (شرقی) آذربایجان اوستانداری اولموشدو. تبریزین گؤی مچیدینین گونبزی رحمتلیك دهقان و اوستاد رضا معمار-ین ایستك و یاردیم لاری ایله مرمت اولدو.
رحمتلیك علی دهقان دان یاییلمیش اثرلریندن؛ «سرزمین من زرتشت» -بو كیتاب ایندی یه كیمی اورمیه اوچون چاپ اولونان مهم قایناق لاردان بیریدیر- ، «انگلستان و ایران و تعلیم و تربیت در آمریكا»، «تعلیم و تربیت در كشور استرالیا و مدارس یك اتاقه و چند كلاسه»، آد آپارماق اولار.
اونون حاضیرلاییب، چاپینا عؤرو یئتیرمه ین كیتابلاردان ایسه؛ «حكومت یك ساله پیشه وری در آذربایجان»، « تاریخ روابط ایران و روسیه در دوران تلط اسلاوها بر سرزمین روسیه تا فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی-حدود6 جلد-»، «رسالة تعلیم و تربیت در فرانسه و تربیت ممالك فرانسه»، «تاریخچة وجه تمسیة مدارس تبریز»، « فرهنگ آذربایجان»، آد آپارماق اولار.
رحمتلیك علی دهقان، 1381-ینجی گونش ایلینین اوغلاق (دی ماه) آییندا، دوخسان ایكی یاشیندا تئهراندا، دونیا ایله ویداعلاشیب، دونیاسین دَییشیر. اونو كرج شهرینین امامزادا طاهیر، مقبره سینده توپراغا تاپشیریبلار.
حاضیرلایان: حسین واحدی
آذربایجانین ادبی توپلومونا آجی خبر: «یحیی شیدا» ، تانرییا قاووشدو
یحیی شیدا تانری رحتینه گئتدی
| |
|||||
|
| |||||
اوستاد شیدا 1303-نجو گونش ایلینده تبریزین چرنداب محلله سینده دونیایا گؤز آچدی. آتاسی حسن یوزباشی چرندابی مشروطه ایله چرندابین مجاهدلریندن ساییلیردی.
او 1327-نجی ایلدن مطبوعات ایله امكداشلیغین باشلادی و بیرینجی آددیمدا «آذر مرد» نشریه سینده باش یازار اولدو.
او بیر مدت تبریزین طالبیه اوخولوندا تحصیل ائتدی و توركجه، فارسجا، آلمانجا و عربجه دیللری ایله تانیش ایدی.
اوستادین نئچه اثرلرییندن، در زوایای تاریخ "نثر"، "تلواسه ها"، قصاید، غزلیات، پسرخان (رمان)، دریای متلاطم، جنایات زن یا شاهکارهای طبیعت (در زوایای ادبیات)، ادبیات اوجاغی در 3 قابیقدا، اودلار وطنی، اودلو سؤزلر، اون جزوه، میرزا علی معجزین "یاپیلمامیش" شعر لری و بی ریانین اوره ک سوزلری-ندن آد آپارماق اولار.
تانری بو بؤیوك اینسانیمیزا رحمت ائتسین و اینشاللاه یولو داواملی اولسون.
خاطیره لر دوراغی وبلاگی بو آجی خبری تورك و فارس ادبیاتینا علاقه سی اولانلارا باش ساغلیغی دئییر.
شهریار شعر تانری سی
حاضیرلایان: حسین واحدی
شهریار اورتا تحصیلاتینی بیتیردیكدن سونرا تئهرانا گئدیب، اورادا دار الفنون اوخولوندا درسینه آرد (داوام) وئریب سونرا دوكتورلوق قولوندا یوكسك تحصیل آلماغا باشلاییب. او دوكتورلوغو بیتیرمه ییب، سئوگی آجی سی و باشقا ندن لره گؤره درسی یاریدا بیراخار.
شهریار درسی ترك ائدندن سونرا دؤرد ایله دك خوراسانا گئدیب مشهد و نئیشاپورون سند یازدیرما (ثبت اسناد) ایداره سینده چالیشار. سونرالار شهریار تئرانا قاییدیب 1315-جی گونش ایلینده اكینچیلیك بانك-یندا ایشه باشلاییر. بیر مدت دن سونرا تبریزه داشینیر.
بو اولو (والا مقام) شاعیر عؤمرونون سونلاریندا آلیز (مریض) اولوب تئهراندا خسته خاناسیندا معالجه ا.چ.ن ساخلانیلیر. سونوندا زومار (شهریور) آیینین 27-سینده یاشاما سون نوقطه نی قویوب، تبریزین مقبرة الشعرا-سیندا توپراغا تاپشیریلیر.
شهریارین یارادیجیلیغی
بؤیوك شعر اوستادی شهریاردان فارسجادا یاقلاشیق (تقریبا) 28 مین بئیت و توركجه ده یاقلاشیق 3 مین بئیت شعر یادیگار قالیب. اونون شعرلری چاغداش (معاصر) ایله كئچمیشده اولان شاعیرله رین هامیسین یانیندا یوكسك (برتر) ساییلیب همده رقیب سیز ساخلاییب دیر.
شهریارین شعرلری همیشه خالقین دیلینده اوخونوب، دیللر ازبری اولوب، اونون آدینی دیری ساخلاییب دیر. حضرت علی (ع)-ا اولان شعری كسین لیكله ایماملارا اولان تایسیز شعرلردن بیریدیر و بو عزیز شاعیری ائمه اطهاری سئونلرین یانیندادا عزیز ائدیب دیر. شهریار توركجه ده-ده «حئیدر بابایا سلام» یارادیجیلیغی ایله توركجه یه، یئنی بیر جان وئریب، پهلوی رئژیمینین او ظولوم و ازمك چاغلاریندا توركجه میزی دیری ساخلاییب دیر.
بو قیسا یازیدا بو اولو شاعیری تانیتماق و اونون یارادیجیلیقلاریندان سؤز آچماغا یئر اولمایاجاق و تكجه زومار آیینین 27-سی بو عزیزیمیزین اولوولاما (عزیزلمه) گونو موناسیبت ایله ایسته دیم شهریار-ا اولان بورجوموزو یئرینه یئتیریب، عزیز شاعیریمیزین آدینی دا دیری ساخلایام.
سونوندا شهریاردان بیر گؤزل شعری سیز عزیزلریمه سونورام (تقدیم ائلیرم):
تورکون دیلی
تورکون دیلی تک سئوگیلی ایسته کلی دیل اولماز
اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز
اؤز شعرینی فارسا – عربه قاتماسا شاعیر
شعری اوخویانلار ، ائشیدنلر کسیل اولماز
فارس شاعری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش
« صابیر » کیمی بیر سفره لی شاعیر پخیل اولماز
تورکون مثلی ، فولکلوری دونیادا تک دیر
خان یورقانی ، کند ایچره مثل دیر ، میتیل اولماز
آذر قوشونو ، قیصر رومی اسیر ائتمیش
کسری سؤزودور بیر بئله تاریخ ناغیل اولماز
پیشمیش کیمی شعرین ده گرک داد دوزو اولسون
کند اهلی بیلرلر کی دوشابسیز خشیل اولماز
سؤزلرده جواهیر کیمی دیر ، اصلی بدلدن
تشخیص وئره ن اولسا بو قدیر زیر – زیبیل اولماز
شاعیر اولابیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعیر
مس سن ، آبالام ، هر ساری کؤینک قیزیل اولماز
چوخ قیسسا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شئیطان
چوق دا اوزون اولما ، کی اوزوندا عاغیل اولماز
مندن ده نه ظالیم چیخار ، اوغلوم ، نه قیصاص چی
بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قزیل اولماز
آزاد قوی اوغول عشقی طبیعتده بولونسون
داغ – داشدا دوغولموش ده لی جیران حمیل اولماز
انسان اودی دوتسون بو ذلیل خلقین الیندن
الله هی سئوه رسن ، بئله انسان ذلیل اولماز
چوق دا کی سرابین سویی وار یاغ – بالی واردیر
باش عرشه ده چاتدیرسا ، سراب اردبیل اولماز
ملت غمی اولسا ، بو جوجوقلار چؤپه دؤنمه ز
اربابلاریمیزدان دا قارینلار طبیل اولماز
دوز واختا دولار تاختا – طاباق ادویه ایله
اونداکی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز
بو « شهریار » ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه
کوثر اولا بیلسه دئمیرم ، سلسبیل اولماز
