◄███▓▒░░ -[ Xatirələr durağı ]- ░░▒▓███►

كاروانسارالار و اورمو كاروانساراسی

یازان:

بهرام اسدی

بوگونكو دونیادا مختلف مملكتلرین اصلی گلیرلریندن بیری توریسمدیر. دونیانین مختلف اؤلكه لری اؤز گلیرلرین بو یولدان آرتیرماق اوچون چئشیتلی اقداملار ائدیب، دگیشیك تدبیرلر گؤرورلر. اونلار اؤز اؤلكه لرینده توریستی یئرلر یارادیر، اؤز تاریخی آبیده لرین دیریلدیر و اؤز تاریخی بنالارین یئنیلندیریر و بونلارین هر بیرینه بؤیوك پوللار خرج ائدیر، تبلیغات آپاریر و نهایتده خرجله دیكلری پوللاری اؤلكه سینه چكدیگی توریستلردن چیخاریر و اؤز تاریخین و اؤلكه سینین گؤرمه لی یئرلرین دونیایا تانیتدیرماق یولوندا آددیملاییرلار.

هر اؤلكه اؤزونه چكدیگی توریستلری یئرلشدیرمگه نئچه اولدوزلو هتل لر انشا ائدیر و گئتدیكجه هتل لرینین اولدوزلارینا آرتیریر.

نئچه اون ایل بوندان اوّل بو هتل لرین یئرینده مسافرخانالار دایانمیشدی و هله ده اؤلكه میزین بیر چوخ یئرلرینده مسافرخانالار گؤرسنیر و ایشله مكده دیر.

زاماندا بیر آز داها آرتیق گئرییه گئدنده مسافرخانالارین دا یئرینده كاروانسارالار گؤرسنیر. هر شهرده و شهرلرین آراسیندا و یوللار اوستده مختلف كاروانسالار اولورموش. مسافرلر، سیاحلار و هر نیّتده سفره چیخانلار بو كاروانسارالاردا دینجه لیر و سوندان یوللارینا دوام ائدیرمیشلر. البته كاروانسارالارین چوخالماسیندا و یولا دوشمه سینده شاه عباس صفوی نین مهم رولو اولموشدور. شاه عباس آدینا تیكیلن كاروانسارالارین هله ده مختلف یئرلرده ایزلری و تؤكونتولری قالیر و اونلارین بیر سیراسی مدنیت قالیقلاری(میراث فرهنگی) كیمی دگرلندیریلیر و قوْرونوب ساخلانیلیر. بونلاردان ان مشهورو باكی ایچری شهرده یئرلشن شاه عباس كاروانساراسیدیر. هر ایل چوخ سایلی توریست بو كاروانسارانی گؤرور، اورادا غذا یئییر و همین یئرده مختلف فرهنگی و هنری برنامه لر اجرا اولونور.

ایندی بوگونكو دونیادا هئچ مسافر گئدیب كاروانسارادا یاتمیر آنجاق اشاره اولدوغو كیمی بونلار مدنی ارث كیمی هر شهرین كئچمیش تاریخینین بیر پارچاسیدیر و بو شهره اولان سفرلرین سندی دیر. كئچن ایللر قاراداغین كوردش كندینده اولان عباس میرزه حامامین و اونون یانینداكی كاروانسارانی گؤردوم. شوكورلر كی شرقی آذربایجانین مدنی قالیقلار اداره سی اورادا سرمایه قویوب و اورانی قوْروماق فكرینه دوشوبدور. بو چوخ یاخشی بیر حركتدیر و سونراكی ایللر اونون مثبت تأثیرلری گؤرسنه جكدیر.

اورمویا گلدیكده، اورمونون چوخ قدیم و تاریخی شهر اولدوغونا اینانیریق آنجاق بو تاریخی شهرده اولان مسافرلر هارادا دینجه لیرمیشلر و بو شهرین كاروانسارالاری هارالاردا ایمیش؟ اونلاردان هانسی اثرلر قالیر؟

هله شاه عباسدان نئچه نسیل قاباق، شاه اسماعیل زامانیندا یاشایان آشیق قوربانی:

اورمونون یوللاری دوزوم-دوزومدور

اورمو كاروانینین یوكو اوزومدور

دئییبدیر. دوغروسو اورمونون بو كاروانلاری هانسی كاروانسارالاردا یئرلشیرمیشلر؟ اونلاردان هانسی قالیقلار قالیر؟

بیز بو مسأله نی آراشدیریركن بیر سیرا كاروانسارالارین یئرین تاپا بیلدیك آنجاق اؤزلریندن هئچ بیر ایز-توز گؤرنمه دیك. هامیسی شهرین یئنیلنمه سینده اؤز یئرلرین یئنی بینالارا، بازارلارا، پاساژلارا و حتی بنزین پمپ لارینا دگیشمیشلر.

آختاریشلاریمیزدا اوچوق دیوارلاری، تؤكولموش تاوانلاری و چوروموش قاپیلاری ایله دقّتیمیزی چكن بیر یئره ده اولاشدیق. بورا اورمو كاروانسارالارینین یگانه یادگاریدیر. بو كاروانسارا اورمونون سامان میدانیندا یئرلشیب. چوخ دا قدیم زامان دگیل، آنجاق اوتوز-قیرخ ایل بوندان اوّل بورا اورمونون سامان میدانی ایمیش. بورادان بیر آز آرالیدا اورمونون مال میدانی یئرلشیردی. طبیعیدیر كی حیوانلارلا سفرلره چیخان مسافرلر بئله بیر یئرلرده راحات دینجه له بیلیر، هم اؤزلری، هم ده حیوانلارینا استراحت یئری مهیا اولورموش.

بو كاروانسارا حاقّیندا سورغولاریمیز و سوراقلاشمالاریمیزدا ماراقلی بیر نوكته لره ده چاتدیق. واختیله بو كاروانسارایا گلن قوناقلاردان بیری ده قاچاق نبی اولموشدور. دئییلنلره گؤره قاچاق نبی آرا-سیرا اورمویا گلیر، اورمویا گلنده ده بو و بیر باشقا كاروانسارادا قالیب و دینجه لیرمیش. بونونلا دا بوكاروانسارانین یئرلره تؤكولموش كرپیچلری قاچاق نبی نین و بوزآتین نفسیندن ایسینن كرپیچلر اولموشلار.

دقّتیمیزی چكن باشقا بیر ماراقلی سؤز اولدو. او دا بو كی: همین كاروانسارا اورمونون جیلولوق فاجعه لرینده شهر آغ ساققاللارینین ییغیلدیقلاری، جلسه قوردوقلاری، شهر و اونون طالعی باره ده توتولان تصمیملرین یئری و مركزی اولموشدور. شهرین سلاحلی آداملاری بورادان امر آلیب و جیلولارا قارشی مصلحت گؤرولن یئرلره یوللانیرمیشلار.

بونونلا دا بو كاروانسارا هم تاریخی جهتدن، هم ده مدنی قالیقلار سیراسیندا اهمیت داشی ییر. ایندی تاریخی چوخ قدیم اولان اورمو شهری و اونون اطراف شهرلرینده قدیم كاروانسارالاردان هئچ بیر اثر قالماییبدیر. الده اولان و الده قالان یگانه اثر آنجاق بو سامان میدانینداكی ویرانه لردیر. سوراقلاشدیقلاریمیزا گؤره ایندیلیكده بو یئرین مالكیتی چوخ تعداد ورثه الینده دیر. مدنی قالیقلار اداره سینین بوینونا دوشن وظیفه بورانین ساتین آلماسی، یئنیدن برپاسی و بیر موزه كیمی قورونوب ساخلانماسیدیر. آللاه یاردیمچینیز اولسون.

طنز سؤزلر / علیرضا رضائی

چپیش اؤغروسی :

گؤردولَر ایش لَریمی !
سایدیلا دیش لَریمی !

دونن اؤغورلادیلار
ارکَک چپیش لَریمی!

خیار اؤغروسی :

اؤغورلادی خیاری !
صؤرا آشدی دوواری !

همان خیار اوغروسی
اوغورلادی قطاری ! !

پیس ایش :

گؤی دَن یاغان یاغیش دیر !
پاییزین دالی قیش دیر !

آرواد آغیز:

قورو کاغیذاولوب سان !
کیشی لاپ قیز اولوب سان !

بو سؤزلر سنین دئییل
آرواد آغیز اولوب سان ! ! !

رئكلام اینجه صنعتی

یازان: حسین واحدی

بیزیم هامیمیز، آزدان-چوخدان رئكلام كلمه سی ایله تانیشیق. رئكلام آدی گلنده، یئتیری لرده، گؤروب ائشیتدیغیمیز، رئكلاملاری دوشونوروك. دئمك اولار، رئكلام لارا آلیشمیشیق. هر تئلویزیون دا وئریلن وئرلیشین اؤنجه سی، ایچه ریسی و سونراسی رئكلاما باخیریق. دئمك اولار رئكلام بیزیم یاشاییشیمیزین بیر بوجاغی اولوبدور. هر گون فلان مارك دا اولان موبایلین زنگی ایله یوخودان اویانیریق. بئهمان مارك دا اولان سوتو ایچیریك. فلان دیش فیرچیسان ایشله دیریك.  بئهمان ماركالی پالتارلاری گئییریك و... . یعنی هر لحظه‌میز بیر رئكلامی و ماركی رئكلام ائتمه‌ك ایله سوووشور. بو اوزدن رئكلام چوخ مهم بیر موضوع ساییلیر. اونا دیققت ائتمك ایسه داها مهم دیر.

اصلینده رئكلامین مهم هدفی، اؤز محصولوموزا (هر نه اولور اولسون) موشتری تاپماق، بازار آچماق و او بازاردا موفق آددیم آتماق و بازاردا گوجلو قالماق دیر. بو دئدیكلریمیزه باخساق، رئكلام بیر اینجه صنعت (هنر) سیراسینا گله بیلر. ایندیكی دونیادا سایسیز قدر مارك، محصول و... اولان یئرده بازار آچماق، بازاری اداره ائتمك و موفق اولماق بس هنردیر.

رئكلام ائتمك چوخ ساده بیر ایش دیر. آنجاق اساس یارادیجیلیق رئكلاملاردادیر. یعنی دوزگون و فایدالی رئكلام ائتمك یوللارینی بیلمكدیر. رئكلاملاردا، چكیجیلیگه (جذابیته)، موشتری ایستكلری ایله احتیاج لارینا، هدفیمیزه، اؤز میللی كولتوروموزه، دوز اولماغا، موشترینین علاقه سینی چكمه یه، اینسانی ده‌یرلره اهمیت وئرمه‌یه و... دقت ائدیب ده‌یر وئرمه لیییك.

رئكلام لاردا یارادیجی (خلاق) اولماق دا چوخ مهم دیر. محصولوموزا موشترینین اوره یینده نئجه یئر آچا بیلریك؟ بو سوالا، یارادیجی رئكلامچیلار جاواب وئریرلر. مثلا بیر اوتوبوس رئكلامینی گؤزده آلین. رئكلام بئله تصویره چكیلب، یایین لاپ ایستی چاغیدیر. آنجاق رئكلام اولان اوتوبوسون ایچینده‌كی موسافیرلر چوخ دینج، راحات ایله شیب، صندله لم وئریبلر. طراوتلی بیر هاوا اوتوبوسون ایچینده دولانیر و هامی لذت آپاریر. بو بیر اوتوبوس خدمتلرین وئرن شیركتین رئكلامی یوخسا اوتوبوس قوشان شیركتین رئكلامی اولا بیلر.

باشقا میثال دا بیر مذاكره‌نی گؤزه آلین. اوچ نفر بیر ماسانین باشیندا ایله‌شیب دانیشیرلار. موضوع؛ ایش وئرمكدیر. رئیس ماسانین آرخاسیندا و ایكی نفرایشله‌مه‌یه گلیبلر. دانیشیق آراسیندا رئیس تئز-تئز او ایكی نفرین گئییمی ایله دیش لرینه باخیر. ایش دالیجا اولانلارین بیر معمولی گئیینیب آنجاق دیشلری پارلاییر. اوبیری نفر باهالی كت-شالوار گئییب، آنجاق دیشلری سیگار چكمك دن یوخسا دیش فیرچاسی وورماماق دا، سارالیب چیركین اولوبدور. بو اوزدن مذاكره نین سونو بللی دیر! بو رئكلام دا دیش خمیری، دیش فیرچاسی و یا سیگار چكمه‌یین تاثیرینی گؤسترمك اولار.

آشاغیداكی گؤرونتولو رئكلاملاردا هر شئی آچیق-آیدین اولاجاق دیر:

بو بیر باشماق رئكلامیدیر. بو یارادیجیلیق رئكلام دا، باشماغین پارلاقلیغین، آینا یئرینه ایشلتمه یی گؤستریبلر.

بو رئكلام دا، ماشین لارین ایزین توتماق هدفه آلینیب دیر. بوتون ماشین لار گؤز آلتیندا دیر.

اورك سیگار چكمك اثرینده بئله بیر دوروما دوشوبدور! رئكلام دغروداندا هنردیر.

بو رئكلام دا، موتورسیكلت سورنین پالتارلار ایله بوركونون نه قدر گؤونلی اولدوغونو گؤستریب لر.

جاده نه وضعیت ده اولور اولسون، بو رئكلام دا رئكلام اولان لاستیك كورلانمازدیر

بللی اولدوغو كیمی رئكلام اینجه صنعت ساییلاراق، داها چوخ یارادیجیلیق ایله ایلگی ده دیر.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سؤزلوك:

اینجه صنعت: هنر

رئكلام: تبلیغ

یارادیجی: خلاق

یارادیجیلیق: خلاقیت

غربی آذربایجان حوزه هنری اداره سینین آشیقلار درنگی نین قورولوشونون اوچونجو ایل دؤنومو اورمودا گئرچکلشدی. بو درنگین اوتوروملاری و جلسه لری 1389-جی ایلدندیر, هر هفته دوزگونلری آخشام اوستلری تشکیل تاپیر. هر هفته آذربایجانین چئشیدلی بؤلگه لریندن آشیقلار بورایا گلیرلر و دئمک اولار هر هفته 4-5 آشیق بو درنکده چیخیش ائدیر. خزل آیی نین 24 بو درنگین قورولوشونون ایل دؤنومو بیر تؤرن و مراسم ایله یاد ائدیلدی. بو مراسمین گؤرونتولرینه باخا بیلرسینیز.

زلال نئجه شعر دیر ؟

 ابوالفضل عظیمی بیلوردی (دادا)

گیریش

« زُلال » شعیری ، ۱۳۸۸ هیجری شمسی ایلی، بهمن آیی نین ایکی سینده ، بوتون یول یؤندملر و تانیملاماکلاری ایله بیرلیکده اینترنت دونیاسیندا، ادبیات عرصه سینه تحویل وئریلیب  باشقا شعیر قالیبلر ی قارشیندا اؤزونه دوزگون یئر آچیبدیر ، ایندییه دک دونیانین آیری اؤلکه لرینده ده  نئچه دیلده، بو یئنی فورمادا شعیر یازماغا علاقه گؤستریبدیرلر. هله زلالین دوغوموندان چوخ زامان کئچمه ییر کی بورادک زلال حاققیندا نئچه کیتاب چاپ اولوب و  چوخلو اؤلکه لرده  یاییلییب و گئتدیکجه بو سایاقدا یازانلارین سایی آرتیر. بو نوع شعیرده عرفانی و عاشقانه دویغولار ساده جه  ایفاده ده  یارانان استعاره لره مالیک اولدوقدا پیامی دورو ( زلال ) دیر.