دیدنی‌های شهرستان خوی
خوی در نقشه آذربایجان دوره خلفای عباسی
بازار خوی
قوتور کؤرپوسو / پل قطور
کبیری ائوی/ خانه کبیری
داشلی قاپی/ دروازه سنگی
یادمان و مزار شمس تبریزی
دیدنی‌های شهرستان خوی
گردآوری:حسین واحدی
خوی از شهرهای استان آذربایجان غربی ایران است. این شهر مرکز شهرستان خوی است. این شهر اولین شهر استان آذربایجان غربی از نظر وسعت و دومین شهر از بعد جمعیت و نفوس است.
خوی [دارالصفا] یکی از کهن‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران و کانون بسیاری از حوادث تاریخی بوده است. خوی به‌دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و جاده تجارتی شرق و غرب، مورد بازدید بسیاری از جهانگردان و ایرانشناسان واقع شده‌است.توضیح اینکه جاده ابریشم در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی خوی در جاده چالدران بالاتر از( گوردیک قفه سی) رد می شد که در زبان محلی به این جاده ابریشم (دوه اوچان) (محل پرواز شتر)می گفتند.چرا که بعلت سرازیری شدید این جاده شتران با مال التجاره با سرعت زیاد حرکت نموده چنان که گویی پرواز می کردند. از منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهی دربارهٔ خوی بدست می‌آید. زبان رایج در میان مردم خوی ترکی آذربایجانی است. خوی نیز از بزرگ ترین و مهم ترین شهرهای آذربایجانی ایران به شمار می رود.
آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله: مزار شمس تبریزی و برج شمس تبریز، دروازه سنگی،بقعه شیخ نوایی مسجد مطلب خان، پل خاتون، بازار خوی، کارونسراهای خوی اطراف آن، پل قطور، ساختمان شهرداری پیشین، کلیسای سورپ سرکیس، مسجد شاه «سید الشهداء» خوی، مسجد ملاحسن و آرامگاه پوریای ولی.علمدار خوی، امام زاده سید بهلول، زیارتگاه میر فتاح و آبشار بدلان ،غار علی شیخ، تکیه گاه حضرت ابوالفضل را نام برد.
از خاندانهای معروف این شهرستان خاندان دنبلی را می‌توان نام برد که قرون متوالی در آذربایجان حکومت داشته‌اند.
از شخصیتهای معروف این شهرستان می‌توان به آیت‌الله العظمی خویی، عباس زریاب خویی، محمدامین ریاحی، رحیم نوه سی، ژاله آموزگار، آذر پژوهش، بهروز وثوقی، ثریا حکمت،غلام رضا آقازاده، سپهبد کریم ورهرام، علی فتح‌الله‌زاده و سید جواد ذاکر اشاره کرد.
ان قیسا حیکایه‌جیک‌لر/ حسین واحدی
یازار: حسین واحدی
دووار ساعاتی، بیر ایل ایدی، آلاندان بری، دایانمادان چالیشیردی. بیر ثانیه ایچینده، باطری قورتولدو. ساعات اؤلدو.
قولو و نذیر پایلاما
- مشه قولو آللاه قبول ائله‌سین.
- نه‌یی؟
-ماشین ایچی دولودو بیر دفعه‌لیک غذا قابلاری ایله، نذیر وئرمیسن‌می؟
-یوخ جانیم صوبح‌دن‌دی فقط نذیر ییغیرام...
سوکوت
قیرووون[Qırov] سگگیزی ایدی. گئجه ساعات بیری گؤستریردی. سس‌سیزلیک تک‌باشینا شهری آلت اوست ائدیردی. آغاجدان دوشن خزل یارپاغی یئره دوشرک سوکوتو پوزدو.
دونیانین ان موتلو اینسانی
دونیانین ان موتلو اینسانی
یازار: حسین واحدی
مدرسه‌دن چیخیب اؤز اوشاقلیق دونیاسیندا، ائوه ساری گئدیردی. دام-دووارا باخیردی، توكانلارا، اینسانلارا، ماشین‌لارا و ... ، هئچ بیلمه‌ییردی نه ائدیر!
سئرچه ایله اود Serçə ilə od
سئرچه ایله اود
چئویرن: حسین واحدی
بیر سئرچه تله‌سیک بوتون گوجو ایله اوْدا یاخینلاشیب قاییدیردی.
سوروشدولار: نه ائدیرسن؟
دئدی: بو یاخینلاردا بیر بولاق وار، من تئز-تئز دومدوگومو سو ایله دولدوروب، اود اوستونه تؤكورم.
دئدیلر: اود چوخ آلوولودور، سن گتیرن سو ایله سؤنمز!
دئدی: اولا بیلر اوْدو سؤندوره بیلمه‌یم آنجاق، تانری مندن سوروشاندا، یولداشین اوْددا یاناندا نه ائتدین؟
جاواب وئره‌رم: الیمدن نه گلیردی ائتدیم!
* بو حیکایه‌نین یازاری بللی دئییل
ATAMIN YUXULARI
ATAMIN YUXULARI
yazar: Qulamhüseyn saidi
tərcümə: Hüseyn vahidi
Cümə günüdür. Atam neçə dəftərlə neçə qucaq kağız gətirib, öz önündə, oturma otağında sərələyibdir. Taxcalar xərc sənədləri, müxtəlif dəftərlərlə əməkdaşların aylıq[əmək haqqı] listələri ilə qalanıbdır. Atam vergi idarəsinin muhasibidir. Anam deyinərək otaqdan eyəşigə çıxıb, pillələrdə oturub, işarə ilə məni öz yanına çağırır:
"görüsən
nə xəbərdi? Görüsn başıma nə kul ələnib, buda cümələrimizdən. Axırda mən
getəməsm, bu həyatdan qurtulmaram. Bilirəm gecə yarısınadək davamı var, yol
getəməyin, danışmayın, o nəydi düşdü? Daha yavaş danış, mənim dəfətərim
harada?... Hələ otaqları süpürməmişəm. Qıda bişirməmişəm. Tərpənməkdə olmur,
dəli olur, gəl, gəl bax."
جاندان‌‌كئچن اكینچی
جاندان‌‌كئچن اكینچی
حاضیرلایان: حسین واحدی
شکیل: yjc.ir
گونش باتیب، آذربایجانین داغلارینین دالینا گئتمیشدی. ریزعلی[ازبرعلی حاجوی] اكینچی‌لیك ایشله‌رینی قورتاریب كنده دؤنوردو. او سویوق گئجه‌ده، الینده اولان فه‌نر[فانوس] ایله یولونا ایشیق سالاراق گئدیردی. اوبیری گونلره تاى، دمیریولونون یانیندان كئچیردی. بیردن-بیره داغ‌دان بیر قورخمالی گورولتو سسی گلدی. بیرآز ایره‌لىده داشلارین دمیریولونا تؤكولومه‌سینی گؤردو. بؤیوك داشلار دمیریولونو باغلامیشدیلار.
ریزعلی بیلیردی، موسافیرچكن قاتارین یئتیشمه‌سینه آز قالیر. آجی غم جانینی بورودو. او دوشوندو، قاتار بو بؤیوك داشلار ایله توققوش‌سا، باش‌آیاق اولاجاق‌دیر[آشاجاق‌دیر]. بیلمه‌ییردی او اوزاق دوشموش چؤلده، بو حادثه‌نی، قاتار سوروجوسونه نئجه بیلیندیرسین. او آن‌د‌‌ا، داغین دالیندان قاتارین فیت سسی اونون گلمه‌سیندن خبر وئریردی.
السلام علیک یا اباعبداالله الحسین (ع)
yenə məhərrəm gəldi şiəə matəmə döndi
آتامین یوخولاری/غلامحسین ساعدى
آتامین یوخولاری
یازار: غلامحسین ساعدی
چئویرمن: حسین واحدى
جمعه گونودور. آتام نئچه دفترله نئچه قوجاق کاغیذ گتیریب، اؤز اؤنونده، اوتورما اوتاغیندا سره‌له‌ییب‌دیر. تاخجالار هزینه سند‌لری، چئشیدلی دفترلرله امکداشلارین[کارمندلرین] آیلیق[حقوق ماهانه] لیسته‌لری ایله قالانیبدیر. آتام مالیه ایداره سینین موحاسیبیدیر. آنام دئیینه‌رک اوتاقدان ائیشیگه چیخیب، پیلله‌لرده اوتوروب، ایشاره ایله منی اؤز یانینا چاغیریر:
ـ "گؤروسن نه خبردی؟ گؤروسن باشیما نه کول اله‌‌نیب، بودا جمعه‌لریمیزدن. آخیردا من گئتمه‌سم، بو یاشاییش دان قورتولمارام. بیلیرم گئجه یاریسینادک داوامی وار، یول گئتمه‌یین، دانیشمایین، او نه‌ییدی دوشدو؟ داها یاواش دانیش، منیم دفتریم هارادا؟... هله اوتاقلاری سوپورمه‌میشم. قیدا[غذا] بیشیرمه‌مشیم. ترپنمک‌ده اولمور، دلی اولور، گه‌ل، گه‌ل باخ."
ایکیمیزده، سینه-سینه پنجره آلتینا گئدیریک. آتام، اوتاغین یوخاری باشیندا، میتیل پتو اوستونه سه‌ره‌له‌نیب، گؤزل چال [ایکى بویالی توک] توکله‌رینی آلنینا تؤکوب، گؤزلوگونو بورونونا میندیریب، کؤینه‌گینین دوگمه‌لری آچیق‌دی، او آچیق یئردن، قفسه‌یه تای قابیرقالار همیشه‌دن داها دیک و داها برک گؤرونورلر.
شلاله ... ترپه شن/شکیل
ائلیس مونرو: “کیم چئخوولا مقایسه ائدیلمک ایسته‌مز کی؟”
ائلیس مونرو: “کیم چئخوولا مقایسه ائدیلمک ایسته‌مز کی؟”
حاضیرلایان: حسین واحدی
- سیزی قیسا حیکایه‌لره جلب ائدن ندیر؟ بلکه، بو داها قیسا فورما سیزه اؤزونوزو آچماق اوچون ائله بیر شرایط یارا‌دیر کی، بونو رومان ائده بیلمز؟
- منه ائله گلیر حتی حیکایه‌لری ائله یازیرام کی، قیسا حیکایه ژانری‌نین قانون-قایدا‌لارینا خلل گتیریر، رومان‌لارین اینکیشاف خط‌ینه ایسه هئچ عمل ائتمرم. من بئتون‌لو بیر فورما حاقیندا دوشونمورم، داها چوخ بدیعی ادبیاتین اؤزو حاقیندا، دئیه‌ک کی، ادبیاتین اؤزولو حاقیندا دوشونورم. من نه ائتمک ایسته‌ییرم؟ حیکایه دانیشماق ایسته‌ییرم، کؤهنه طرزده، کیمه‌سه نه‌یینسه باش وئرمه‌سی حاقدا، لاکین ایسته‌ییرم کی، بو “باش وئرمه” کسکین موداخیله‌لرله، ایره‌لی-گئری دؤنمه‌لرله، قریبه‌لیک‌لرله موشایعت اولونسون. من ایسته‌ییرم کی، اوخوجو تعجب کیمی بیر حس کئچیرسین – “باش وئرمه” ایله باغلی دئییل، باش وئرن هر شئیله باغلی. اونا گؤره ده منه ان چوخ بو اوزون قیسا حیکایه‌لر اویغون گلیر.
- سیز هر هانسی بیر حیکایه و یا بئتون‌لو بیر تصویرله باغلی ایده‌نی هارا‌دان گؤتورورسونوز؟
- بعضن ائله اولور کی، من حیکایه‌نی هانسیسا بیر خاطیره، یا دا حکایت‌دن ایلهام‌لانا‌راق یازماغا باشلاییرام، لاکین حیکایه‌نین سونونا یاخین همین خاطیره آرتیق تانینماز بیر حالا گلیر. تصور ائدین سیزین خاطیره‌نیزده قاطاردان ائنن چوخ گؤزل-گؤیچک بیر گئییمده اولان گنج قادین وار. او ائله گؤزل گؤرونتو یارا‌دیر کی، عائله‌سی اونو سانکی پالتار آسیلقانین‌دان دوشورور (منیمله بیر دفعه بئله بیر شئی باش وئریب) و ائله اولا بیلردی کی، بو قادین آغیر دئپرئسیا‌دان[روح دوشکونلویو/افسرده‌لیک] سونرا ساغالماغا دوغرو گئدن، اری، آناسی و آناسینا قوللوق ائدن طب باجی‌سی[پرستار] طرفین‌دن قارشی‌لانان بیر قادین اولسون، اری ایسه خبری اولما‌دان همین طب باجی‌سینا وورولوب.
