ایلیاس / حیکایه
ایلیاس
یازار: لئو تولستوی
کؤچورن: حسین واحدی
اوفا بؤلگه‌سینده،
ایلیاس آدلی بیر باشقیرد یاشاییردی. اونو ائولندیرن‌دن بیر ایل سونرا آتاسی وفات
ائله‌دی. او واخت مال-حئیوان‌دان ایلیاسین 7 مادیانی، 2 اینه‌یی و 20 قویونو وار
ایدی. بیر مولک صاحبی کیمی ایلیاس ثروت توپلاماغا گیریشدی: صاباح‌دان آخشاما قدر
آروادییلا مین بیر زحمته قات‌لاشدی، هر کس‌دن ائرکن اویانیب، هامی‌دان سونرا
یاتاغا گیردیگی اوچون ایلدن-ایله زنگین‌لشدی. دوز 35 ایل اذیت چکن ایلیاس، ان سونوندا،
بؤیوک وار-دؤولت قازاندی. آت‌لاری‌نین سایی 200-ه، ایری بوینوزلو حئیوان‌لاری‌نین
سایی 150-یه، قویون‌لاری‌نین سایی ایسه 1200-ه چاتدی. نؤکر-نایب‌لری اونون ایلخی و
سورولرینی اوتاریر، قاراواش‌لاری ایسه مادیان‌لارینی و اینک‌لرینی ساغیر، سودون‌دن
کومیس[ایشمه‌لی
آدی]، پنیر و یاغ حاضیرلاییردی‌لار.
ایلیاسین مالی، ثروتی باشین‌دان آشیردی. بوتون ماحال جاماعاتی اونا حسد آپاریردی.
حاقیندا دئییردیلر: "ایلیاس بخته‌ور آدام‌دیر. بو جور وارلی-حال‌لی بیری‌سینه هئچ
اؤلوم ده یاخین دوشمز".
نفوذلو اینسان‌لار دا ایلیاسین سسینی-سوراغینی آلیب، اونونلا دوستلوق قورماغا جان آتیردی‌لار. چوخ-چوخ اوزاق‌لاردان قاپی‌سینا قوناق‌لار گلیردی. ایلیاس ایسه اونلارین هامی‌سینی خوش قارشیلاییر، یئدیریب-ایچیریردی. قاپی‌سینا گلن هر کسین قاباغینا کومیس، چای، شئربا (پولو تمیزلنمه‌میش خیردا بالیق‌لاردان بیشیریلن شوربا نؤوو اولماقلا، تاتار و باشقیرد مطبخی‌نین تامی‌دیر - آ.ی.) و قویون اتی قویولوردو. حیه‌طه قوناق‌لار گیرن کیمی ال‌اوستو بیر-ایکی قویون، قوناق-قارا لاپ چوخ اولاندا ایسه آت کسیلیردی.
آی‌سیز گئجه‌ده قتل/ حیکایه
آی‌سیز گئجه‌ده قتل
یازان: حسین واحدی
اوچ یاشینداکی قیزینی سوبانین یانیندا دیله توتوب یاتیدان اختر، یوز ایل بوندان سونرادا دوشونمزدی کی ارینین قتل خبرینی پولیس ائوه گئجه ساعات 21:31 ده وئرسین.
دلیجه اوشاغی اویادیب، های- کوی سالا- سالا ائودن ائشیگه چیخدی. قاپی- قونشودا آدام قالمادی باییرا چیخماسین. کوچه‌نین قادینلاری اختری اووندورماق ایسته‌ییردیله‌ر. کیشه‌لر ایسه دؤوره‌له‌نیب 42 یاشلی احدین اؤلوموندن دانیشیردیلار:
باققال ممد: گؤره‌سن کیم اؤلدوروب؟
آل-وئرچی علی: هله بللی اولماز!
چولاق عمران: بئیناوا بیر خوش گون گؤرمه‌دی. کیرا داملاردا جانی چیخدی.
باققال ممد: یازیق آرواد- اوشاغی...آللاه هئچ کیمه گؤرسه‌تمه‌سین...
یاخشی حیکایه‌نی نئجه یازما‌لی‌ییق؟
یاخشی حیکایه‌نی نئجه یازما‌لی‌ییق؟
حاضیرلایان: حسین واحدی
سیزلره 1962- جی ایلده ادبیات اوزره نوبئل موکافاتینا لاییق گؤرولموش مشهور آمئریکا یازیچی‌سی "جون ایستئینبئک"ین* یازیچی اولماق ایسته‌ین‌لره و یئنی باشلایان‌لارا مصلحت‌لرینی چاتدیریریق.
"سئوگی‌لی یازیچی دوستوم:
ایستانفوردداکی حیکایه یازما کورسونا قاتیلماغیمین اوستون‌دن چوخ اوزون زامان کئچمه‌سینه باخمایا‌راق، او زامانکی تجروبمله چوخ یاخشی خاطیرلاییرام. گؤزلریم پارلاییردی و گؤزل حیکایه یازماغین گیزلی فورمولونو اؤیرنمک اوچون اؤزومو حاضیرلامیشدیم. بو یانیلما [خطا] چوخ قیسا سوردو . بیزه دئییلنه گؤره یاخشی بیر حیکایه یازماق اوچون یالنیز بیر یول وار ایدی: او دا یاخشی بیر حیکایه یازماق. حیکایه‌نین نئجه یازیلدیغینی گؤرمه‌نین ائشیگینده، یاخشی بیر حیکایه یازماق آنجاق یازیلدیق‌دان سونرا آیدین اولا بیلر. بیزه سؤیلدیک‌لرینه گؤره حیکایه یازماق ان چتین بیر مسئله ایدی. بو ادعا‌لارینا اثبات اولا‌راق دا دونیادا چوخ آز گؤزل حکایه اولماسینی گؤستریردیلر.
بیزه دئییلن ایلک قایدا چوخ ساده ایدی: تأثیر ائدیجی بیر حیکایه، یازاردان اوخوجویا بیر شئی‌لر اؤتورمه‌لی [انتقال وئرمه‌لی] و بو اؤتورمه‌لر [انتقاللار] حیکایه‌نین موکممل‌لیک اؤلچوسو اولما‌لی ایدی. بونون ائشیگینده بیر قایدا یوخ ایدی. بیر حیکایه تأثیر ائدیجی اولدوغو مدتجه هر هانسی بیر شئی حاقیندا اولا بیلر و هر هانسی بیر تئکنیکی یا دا معناسی اولا بیلر. بو قایدانین بیر آلت باشلیغی اولا‌راق، بیر یازارین نه دئمک ایستدیگینی یعنی نه حاقیندا دانیشدیغینی بیلمه‌سی واجیب‌دیر. نمونه اولا‌راق، حیکایه‌میزین اؤزونو بیر جمله‌یه قدر آزالتماغا چالیشارکن، اونو اوچ-آلتی یا دا 10 مین سؤزه قدر گئنیشلن‌دیره‌جک قدر یاخشی بیلمه‌لیگیک.
تیرپانچی قربانعلی /حیکایه Tırpançı Qurbanəli
تیرپانچی قربانعلی
یازار: حسین واحدی
ائشیکدن ائوه یئتیشیب بیر چای ایچمک ایسته‌ییردی. ائوده هئچ کیم اولمادیغی اوچون یورغون-آرغین اؤزونه چای قویمالی ایدی.
ساعات یای آخشامی 20نی گؤسته‌ریردی. آروادلا اوشاقلار آلیش- وئریشه گئتمیشدیلر. چای حاضیر اولاندان سونرا چایینی ایچیب بیر دورمک یاوان چؤرک یئییب باشینی یئره قویوب یاتدی.
ساعات گئجه 22:12ده. آروادلا اوشاقلار یئنی آلمیش ماشین‌لا آلیش‌وئریش له گزمک‌دن سونرا ائوه چاتدیلار. قارینی کاباب لا باسدیرمیشدیلار.
آرواد بیرآزدان اوتاقدا یاتماغا گئتدی. کیچیک اوغلان ایسه بیرآز تازا آلدیغی اویونجاق‌لار لا اویناییب یاتدی. 20 یاشینداکی اوغلان ایسه رئسیوری آچیب باخماغا باشلادی.
سحرچاغی، هرگون ساعات صوبح آلتی‌یا قورولان ساعاتین زنگی ایله قوربانعلی یوخودان اویانیب سویودوجودان ایکی- اوچ خورما گؤتوروب چؤرک آراسینا قویوب ائودن ائشیگه چیخدی. چوخراق یول گئدن دن سونرا دایاندی. تله‌سیک ائوه ساری قاییتدی.
تیرپان قاپی‌نین آرخاسیندا قالمیشدی، تیرپانی گؤتوروب پیادا فهله مئیدانینا ساری یئنه یولا دوشدو.
او هر دفعه تازا ایش تاپماق اوچون 6:30 دا ائودن چیخیب پیادا فهله مئیدانینا گئدیردی. نئچه گونلوک ایش اولاندا ایسه ساعات 7:30دا یولا دوشردی.
بیر هفته ایدی 10 میلیون تومن وام گؤتوروب گنج اوغلونا ماشین آلمیشدی. سندین ایسه اونون آدینا یازدیرمیشدی.
قوربانعلی 47 یاشیندا ایدی. او بو یاشا قدر هئچ واخت سینما‌یا گئتمه‌میشدی. گزمه‌یه چیخمامیشدی. ایسته دیگی پالتاری آلمامیشدی. سئودیگی قیدانی[غذانی] یئمه‌میشدی. ائودن ائشیکده آجیخاندا بیرزاد آلیب قارینی‌نی دویوزدورمامیشدی. او هئچ واخت سئویلمه‌میشدی. او هله ده تیرپان لا، کرپیچ له سیمان لا قارداش ایدی.
یای‌دا یونجا بیچردی، آلاق ائدیب بئل ووراردی، قیش دا ایسه یتکینتی ایشلرینده چالیشاردی. او ماشین آلمامیشدان اؤنجه چوخ یئره پیادا گئدردی.
ساعات 9- و گؤسته‌ریردی. قوربانعلی اوزاق دوشموش بیر کندده بوغدا بیچیردی.
ائوده رئسیوئر هله ده آچیق ایدی. 20 یاشیندا اولان اوغلو تلویزیونا باخا- باخا درین یوخویا باتمیشدی. آرواد ایسه یاتاق دان آیریلا بیلمه‌ییردی. گونش هله‌ده قوربانعلی‌نی تومارلاییردی.
اؤیکو، یالنیز دانیشیق دئییل
اؤیکو، یالنیز دانیشیق دئییل
گلوریا کمپتون*
فارسجادان چئویرن: حسین واحدی
گلوریا کمپتون*
نه زامان شخصیت‌لرین حیکایه‌ده دانیشمالاری گرکلی‌دیر؟ نه دئسین‌لر؟ نه دئمه‌سینلر؟ نئجه دئسین‌لر؟ دانیشیق‌لا نئجه ائتمک اولار شخصیت‌لرین هوسین اوزه چیخاردیب همده تانیملاما[شخصیت پردازی] ایله، اوخوجو اونلا جانداشلیق[همدلی] حسی تاپسین؟ نئجه کاراکتئرلرین دانیشیق‌لاری بحران‌لا آسلانیشی حیکایه‌ده چوخالدا بیله‌ریک؟
نئجه دانیشیق‌لاری حیکایه، روایت و حادثه‌لری ایله بیرلشدیره بیله‌ریک؟
نئجه حیکایه‌ده یئرله زامان بیلگی‌لرینی دانیشیقلاردا آچیقلایا بیله‌ریک؟
بو چئشید[نوع] سؤال‌لارا، خانیم کمپتون چالیشیب “دانیشیق” [دییالوق] آدلی اؤز کیتابیندا اوخوجولار اوچون ایضاح گتیرسین. یازیچی‌نین باخیشی ایله حیکایه‌ده دانیشیق یازما، چوخ دا چتین ایش دئییل، آما بیز اونو چتینلشدیریریک. او بو کیتابدا چالیشیب دانیشمانی اوخوجویا چوخ راحت و طبیعی صورت‌ده آچیقلاسین، نفس چکمه‌یه تای.
دئمک بیز نفس چکنده فکر ائدیب سونرا نفس چکیریک‌می؟ بو ایش اوچون کاراکتئرلرین دری‌سینه کئچیب اونلارلا بیر اولماق لازیم‌دیر. یازیچی توصیه ائدیر، دانیشیق یازما سیزه راحات اولسون دئیه، بئله دوشونون، بو ایش سیزه بیرجور باش قاتمادیر.
آدسیز حیکایه‌جیک
حاضیرلایان: حسین واحدی
ـ آلو، سالام آنا...
ـ علیکوم سالام... هاراداسان؟
ـ آنا قیزلار گئدیر گزمه‌یه... من‌ده گئدیم؟
ـ من بیلمرم ... اونو آتان بیلر... ده‌سته‌یی وئردیم اونا...
ـ سالام آتا...
ـ سالام، نه اولوب؟
ـ آتا برزیل بوگون اویونون اوددو؟
ـ هه...
ـ یاخشی دسته‌یی وئر آناما...
ـ آنا آتام هه دئدین ائشیتدین؟ من گئتدیم!
یئمه‌لی فهله/ حیکایه
ائل حیکایه‌لریندن
یئمه‌لی فهله
حاضیرلایان:حسین واحدی
مشه قولو سحر چاغی ساعات 6:45 دقیقه‌ده اوغلو سولئیمانی یوخودان اویادیب دئدی:
ـ بالا بسدی آخی به! گون چیخدی سن اویانمادین! اده مه‌یه دئمه‌میشدیم تئزدن دور گئت فهله‌مئیدانیندان بیرینی گتیر بو حیه‌طین دووارین اوجالداق!
ـ دده! ... دده!
ـ نه‌دی؟ اؤلوسن دوراسان؟.... جان چکیسن؟ ... بسدی دور گؤروم...
ـ دئییرم دده‌سن هئچ ساعاتا باخمیسان؟ ... آخی ایندی‌ده فهله گلر مئیدانا؟
ـ اولان [اوغلان] دور جهنم اول گؤروم... سنه باخما خاخ [خالق] صوب شاواخدان گئدیر ایش دالیجا... آغایا باخ! دئییر بلکه هامی بونا تای بئیاردی! گون اورتایاجان یاتیر!
سولئیمان ایشینی سئچیب تله‌سیک آیاغا قالخیب ال-اوزونو یومادان گئیینیب ائودن چیخدی. مشه قولو ایسه حیه‌طده‌کی کرپیج‌لری دووار ایشله‌مه‌یه حاضیرلاماغا گئتدی. بیر ساعات کئچمه‌میش سولئیمان یانیجا بیر 45-50 یاشلی کیشینی گتیررک ایچه‌ری گیردی.
ائلیس مونرو: “کیم چئخوولا مقایسه ائدیلمک ایسته‌مز کی؟”
ائلیس مونرو: “کیم چئخوولا مقایسه ائدیلمک ایسته‌مز کی؟”
حاضیرلایان: حسین واحدی
- سیزی قیسا حیکایه‌لره جلب ائدن ندیر؟ بلکه، بو داها قیسا فورما سیزه اؤزونوزو آچماق اوچون ائله بیر شرایط یارا‌دیر کی، بونو رومان ائده بیلمز؟
- منه ائله گلیر حتی حیکایه‌لری ائله یازیرام کی، قیسا حیکایه ژانری‌نین قانون-قایدا‌لارینا خلل گتیریر، رومان‌لارین اینکیشاف خط‌ینه ایسه هئچ عمل ائتمرم. من بئتون‌لو بیر فورما حاقیندا دوشونمورم، داها چوخ بدیعی ادبیاتین اؤزو حاقیندا، دئیه‌ک کی، ادبیاتین اؤزولو حاقیندا دوشونورم. من نه ائتمک ایسته‌ییرم؟ حیکایه دانیشماق ایسته‌ییرم، کؤهنه طرزده، کیمه‌سه نه‌یینسه باش وئرمه‌سی حاقدا، لاکین ایسته‌ییرم کی، بو “باش وئرمه” کسکین موداخیله‌لرله، ایره‌لی-گئری دؤنمه‌لرله، قریبه‌لیک‌لرله موشایعت اولونسون. من ایسته‌ییرم کی، اوخوجو تعجب کیمی بیر حس کئچیرسین – “باش وئرمه” ایله باغلی دئییل، باش وئرن هر شئیله باغلی. اونا گؤره ده منه ان چوخ بو اوزون قیسا حیکایه‌لر اویغون گلیر.
- سیز هر هانسی بیر حیکایه و یا بئتون‌لو بیر تصویرله باغلی ایده‌نی هارا‌دان گؤتورورسونوز؟
- بعضن ائله اولور کی، من حیکایه‌نی هانسیسا بیر خاطیره، یا دا حکایت‌دن ایلهام‌لانا‌راق یازماغا باشلاییرام، لاکین حیکایه‌نین سونونا یاخین همین خاطیره آرتیق تانینماز بیر حالا گلیر. تصور ائدین سیزین خاطیره‌نیزده قاطاردان ائنن چوخ گؤزل-گؤیچک بیر گئییمده اولان گنج قادین وار. او ائله گؤزل گؤرونتو یارا‌دیر کی، عائله‌سی اونو سانکی پالتار آسیلقانین‌دان دوشورور (منیمله بیر دفعه بئله بیر شئی باش وئریب) و ائله اولا بیلردی کی، بو قادین آغیر دئپرئسیا‌دان[روح دوشکونلویو/افسرده‌لیک] سونرا ساغالماغا دوغرو گئدن، اری، آناسی و آناسینا قوللوق ائدن طب باجی‌سی[پرستار] طرفین‌دن قارشی‌لانان بیر قادین اولسون، اری ایسه خبری اولما‌دان همین طب باجی‌سینا وورولوب.
حیکایه حاقیندا
حیکایه حاقیندا
یازار: آیخان آیواز
کؤچورن:حسین واحدی
حیکایه‌نی چوخ چتین ژانر [نوع] آدلاندیریرلار. بو فیکیرله تامامیله راضییام. دونیادا، ائله‌جه ده آذربایجان تورکجه‌سینده حیکایه اوستا‌لاری بارماقلا ساییلا‌جاق قدردیر. بیزیم حکایه اوستا‌لاریمیز دئییلنده عقلا ایلک اولا‌راق جلیل محمدقولوزاده گلیر. میرزه جلیل حیکایه‌نین اؤزودور.
حیکایه و پووئست [روایت/آنلاتی] ژانری‌نین أن ده‌یرلی نمونه‌لرینی ایسه روس نثری یارادیب، بو شوبهه‌سیزدیر. پلاتونوو، کونستانتین پاوستووسکی، یوری کازاکوو، آنتون پاولوویچ چئخوو، واسیلی شوکشین، ایوان بونین، لئو تولستوی، یوری تریفونوو، آستافیئو و باشقا یازیچی‌لار بونون باریز نمونه‌سی اولا بیلر. اونلارین ساده سوژئت‌لی حیکایه‌لری و پووئست‌لری چوخ ماراق‌لی بیر تحکیه ایله یازیلیب و اوخوجولار طرفین‌دن رغبتله قارشیلانیب.
.
حیکایه یازماغین 8 قایداسی
حیکایه یازماغین 8 قایداسی!
مشهور یازیچی‌نین داهیانه مصلحت‌لری
یازان: کورت ووننئقوت
داها چوخ سوسیال فانتاستیکا (علمی-تخیلی حیکایه) نوعوندا یازان آمئریکا یازیچی‌سی کورت ووننئقوت ایری حجم‌لی اثرلری ایله یاناشی، هم ده حکایه‌لری ایله مشهوردور.
ووننئقوت یازماغا یئنی باشلایان‌لارا داهیانه حیکایه یازماغین سککیز قایداسینی آچیقلاییر:
1. ائله ائدین ، حکایه‌نیزی اوخویان زامانی‌نین هدره گئتدیگینی دوشونمه‌سین.
2. اوخوجویا اونون دقتینی چکه‌جک، ان آزی، بیر اوبراز وئرین.
3. هر بیر اوبراز نه ایسه ایستمه‌لی‌دیر، بیر ایستکان سو اولسا بئله.
4. هر بیر جمله بو ایکی‌سین‌دن بیرینه خیدمت ائتمه‌لی‌دیر – یا اوبرازی آچما‌لی، یا دا سوژئتی اینکیشاف ائتدیرمه‌لی‌دیر.
5. حیکاینی باجاردیغینیز قدر فینالا یاخین یئردن باشلایین.
6. سادیست (آیریلارین زجریندن لذت آپاران) اولون. اوبرازلارینیزین شیرین و گوناه‌سیز اولماغینا باخمایین، ائله ائدین، اونلارین باشینا دهشت‌لی شئی‌لر گلسین. اوخوجو یالنیز بو یوللا قهرمان‌لارینیزین نئجه خمیردن یوغورولدوغونو آنلایا بیلر.
7. یالنیز بیر نفرین ذؤوقونو اوخشاماق‌دان اؤترو یازین. سیز پنجره‌نی آچیب بوتون دونیایا عشق اعلان ائتسه‌نیز، سیزین حکایه‌نیز، بئله دئمک مومکونسه، ستلجم اولا بیلر.
اوخوجونوزا باجاردیغینیز قدر قیسا زامان کسیگینده، باجاردیغینیز قدر چوخ اینفورماسیا (بیلگی) وئرین. جهنمه قالسین قئیری-معین‌لیک هیجانی. اوخوجو نه‌یین هارادا و نئجه باش وئردیگینی او قدر یاخشی بیلمه‌دیر ، ایشدیر بیردن بؤجک‌لر سون صحیفه‌نی یئسه‌لر، حیکاینی اؤزو بیتیرمه‌یی باجارسین.
*حاضیرلایان:حسین واحدی
