كريم گول اندام (اورمولو شاعير) شهامت-له دانيشيقدا:
گنج لريميز، فايداسيز تعصب لاردان اوزاق قالماليديرلار



 دانيشيغي آپاران: حسين واحدي

«آفتاب آذربايجان» درگيسينين ايشيغي سؤنمه يه جك



يازماغي رسمي اولاراق، بو نشريه دن باشلاديم و بونا هر زامان فخر ائديب، ائده جه يم. تأسف له بو گوجلو و چوخ سئويليب، چوخ يانداشلي درگي كادرين دَييشه رك، كئچميشده كي كيمين چيخماياجاق. بو آجي خبر بوتون آذربايجان ادبياتينا ماراقلي اولانلاري راحاتسيز ائتدي. اوره ييم دولودور و يازماق چتين، يالنيز دئيه بيلرم: بو گونش پارلاق قالاجاق.

آشاغيدا بو درگينين دَيرلي باش ياانينين اورك سؤزلريني سيزلرله پايلاشيرام، لوتفن سونونادك اوخويون:

الوداع دئميرم گؤروشه جه ييك

آفتاب آذربايجان، آذرگون، آذربايجان گونشي و هر اسمي كه برايش گذاشته بودند و يا گذاشته بوديد، ديگر همانند گذشته نخواهد درخشيد. آفتاب آذربايجان منتشر خواهد شد اما نه با كادر فعلي، با كادر جديد و متفاوت.

از جزئيات فشارهايي كه بود سخن نخواهم گفت. چراكه همه شما به اين مسائل عادت كرده‌ايد و حدسهاي درستي خواهيد زد. اصولاً همه اعضاي كادر قبلي آفتاب آذربايجان سالها بود كه خود را براي اينچنين موقعيتي آماده كرده بودند. نشريه اي كه بيشترين مخاطب را جذب كند، توركي بنويسد و مختص آذربايجان باشد، مستقل باشد، به نسبت ديگر نشريات آگهي بيشتري داشته و كلفت تر باشد، مرتب منتشر شود، قيمتي در حد نشريات سراسري بزند و بفروشد و … اينچنين نشريه اي هميشه يك استرس پشت سرش دارد. اينكه تا كي دوام مي‌آورد!!

من به شخصه اعتقاد دارم ما در اين پنج سال كه متأسفانه امكان نشد حتي شماره سالگرد ششمين سال را منتشر كنيم، هر آنچه كه در توانمان بود، براي انتشار نشريه به بهترين شكل ممكن انجام داديم. مي‌دانم كه همكارانم و خوانندگان نشريه نيز اكثراً اين گفته را تأييد خواهند كرد. مخاطب بالاي نشريه گواه اين موضوع است. نشريه اي كه در اين دوره 500 تيراژي مطبوعات استان، حدود سه هزار نسخه فروش داشت و هر شماره پي دي اف آن بيشتر از 3000 بار دانلود مي‌شد و هر جلدش توسط چندين نفر خوانده مي شد. مقدار مخاطب به يك طرف، كيفيت مخاطب نيز قابل توجه بود. مخاطبان گسترده از سواد ابتدايي تا استادان بزرگ، از كودك و نوجوان تا كهنسال، از قشر ضعيف جامعه تا قشر مرفه، همه خواننده اين نشريه بودند و اغلب هم خواننده دقيق. آنچنان دقيق كه گاهي اس ام اس هايشان نكته‌هايي را مي‌گفت كه خودمان نيز متوجهش نشده بوديم. ما در اين پنج سال دروغ ننوشتيم، چاپلوسي نكرديم، اشتباه عمدي نداشتيم، صميمي بوديم و ارتباط دو‌طرفه با مخاطب داشتيم. بدون شك نتيجه نظرسنجي از مردم در نمايشگاه كه نقاط قوت نشريه را بيان دردهاي آذربايجان به زبان ساده، نوشته شدن به زبان توركي، پرداختن به آذربايجان و صميمي بودن، صادق بودن و ارتباط با مخاطب مي‌دانستند بر اين گفته من مهر درستي خواهد زد. ما در اين پنج سال رسالتي كه در بين مطبوعات استاني فراموش شده بود را انجام داديم. در دوراني كه نود درصد مطبوعات رپرتاژنامه شده و فقط از مسئولان استاني تمجيد مي كردند، با آشيق ها مصاحبه كرديم، از كساني نوشتيم كه عمري را صرف كاري كرده بودند و فراموش شده بودند، هنرمندان، نويسندگان و قهرمانان را معرفي كرديم، مردم عادي را به صفحات نشريه آورديم و حرفهايشان را چاپ كرديم، آثار و مكانهاي تاريخي را معرفي كرديم، از شخصيتهاي تاريخي نوشتيم و كتاب معرفي كرديم. ظاهراً گناهي كه نابخشودني است.

آفتاب آذربايجان همانطور كه خود رشد مي كرد، كلفت تر مي شد، تخصصي تر مي شد، باعث رشد نويسنده‌هايش و مخاطبانش نيز شده بود. اغلب نويسنده‌هاي نشريه و همكارانمان كار جدي مطبوعاتي خود را از آفتاب آذربايجان شروع كرده و هر كدام امروزه تبديل به نويسنده‌هايي صاحب نام شده اند. شايد بتوان آفتاب آذربايجان را يك آكادمي آماتور ناميد. از بين خوانندگان نشريه عده زيادي جرأت دست به قلم بردن پيدا كردند و بعضي‌ها حتي نويسنده ثابت آفتاب آذربايجان شدند. همين خود براي ما افتخار است و نشان اينكه رسالت مطبوعاتي مان را به درستي انجام داده‌ايم. چه سعادتي از اين بالاتر كه بسياري با خواندن آفتاب خواندن و نوشتن زباني را آموخته اند كه كلاسي براي آموزشش نداشته‌اند و قلمي به دست گرفته‌اند كه جرأت به دست گرفتنش را نداشتند. تنها دلخوشي من همين مي‌تواند باشد كه اميدوار باشم با اين وداع قلم از دست اين افراد نيفتند و اين موضوع دلسردشان نكند. شايد حافظه‌ام به تمامي ياري نكند اما از ابوالفضل ثوابي يا همان پيس اوشاق كه مي‌تواند عزيز نسين آذربايجان باشد، از ياسر ارتشي يا همان ميرزاآغا گولشچي كه ذهنش خلق شده است تا متفاوت بينديشد، از حسن مرادي كه مطمئنم در آينده نزديك به يكي از نويسندگان قدر آذربايجان بدل خواهد شد، از مريم چرخ انداز كه قلم و ذهن خوبي براي نوشتن و ترجمه كردن دارد، از ساناز شهابي كه استاد انجام دادن كارهاي غيرممكن است، از پدرام بگلو كه مي‌دانم شروع به نوشتن يك كتاب تاريخي كرده است، از هادي نظري كه سرش براي نوشتن درد مي كند، از حسين واحدي كه هر روز نوشته هايش بهتر مي شود، از آتيلا سلماني كه ذهن متفاوت انديش گرافيكي فوق‌العاده اش را همه مي‌شناسيم، از افخم ابراهيمي، شيوا حاجي محمدي، صياد فيضي، يعقوب كامراني، ليلا چرخ انداز، واله شيري، ميرهدايت سيد مرندي، جواد آقاياري، اصغر اسدي، سهيلا صديقي، ثريا قاسم زاده، هادي درخشان، وحيد چيره دست، رقيه كبيري، اميد بنام، حميد والايي، فريدون مصطفي پور، سهند نظمي، مليحه عزيزپور و از ساير نويسندگان و خوانندگان از قلم افتاده نشريه تشكر كرده و درخواست مي‌كنم قلمشان را زمين نگذارند.

«چيلله گئجه سي» سني گؤزله ييريك!

آي چيلله چيلله قارداش        آتين قمچي‌له قارداش

بير گلدين دانيشماديق          قلبيم آچيلا قارداش

آذربايجانين ان گؤزل و سئوملي دب لريندن بيري «چيلله گئجه سي»-دير. چيلله گئجه سي ان قديم دبلريميزدن دير. بؤيوكلو-كيچيكلي بو گئجه ني سئويب، ائلين لاپ بؤيوگو اولانين ائوينه ييغيشيرلار. چيلله گئجه سينده حالوا، ميلاق،بادام، باسليق، جئويز-كيشميش، قارپيز و... اؤزلرينه مخصوص يئرلري واردير. كئچميش ده، اينديكي ايمكانلارين اولماديغي اوچون و گئت-گلين چتينليغينه گؤره، ياي مئيوه لرين، خوصوصي ايله قارپيزي، سامانليقدا و سرين يئرلرده ساخلايارديلار.

چيلله گونو، «چيلله ليك آلماق» ايسه گؤزل دبلردن دير. چيلله گئجه‌سي اوغلان ائويندن آداخلي قيزا چيلله‌ليك گؤندريلر، دئمه‌لي چيلله گئجه‌سينه عاييد يئمكلر او جمله‌دن: پشمك، قوووت، حالوا، قورو يئميشلر، نار و ان واجيب اولان چيلله قارپيزيني (عموما بزه‌يه رك)، بير خونچادا توپلانيب، آخشام باشي قيز ائوينه گؤندريلر. ائولنديكدن سونرا دا بير نئچه ايل قيز گلينه چيلله‌ليك گئدر، آمما بو دؤنه خونچا اوغلان ائويندن دئييل، قيز ائويندن گؤندريلر. قيزين آتا-آناسينا گؤره بو هديه‌لر اوغلان ائوي يانيندا قيزلارينين باش اوجاليغي ساييلير.

كئچميش لرده بو دب لر تشريفات دان اوزاق اولاراق داها چوخ صميمت لرله قورولاردي. كورسو باشينا توپلانيب، قديم ناغيللاريميز دئييلردي. تاپماجا سؤيله مك، باياتي دئمك ايسه بو گئجه نين اونودولماز ايشلريندن اولاردي. آمما تأسوفله ايندي او گونلردن فقط بير قورو آد قالماق دادير. بعضي لري بؤيوك ائوينه گئدير، بعضي لري ايسه ائوده اؤز عاييله سينين يانيندا قالماغي خوشلايير. بير يئره ييغيشماق داها خوش و سئويمليدير. قوهوم لار بير-بيريني گؤروب، كوسولو اولانلار ايسه باريشيب، بؤيوگ ايسه يوخلانيلير. تشريفادان اوزاق دوشسك بو قديم دب خاطيره لي اولوب، كولتوروموزده ديري قالاجاق دير. ائوده اوتوروب تلويزيون لا مشغول اولوب چيلله گئجه سي كئچيرتمكدن «چيلله گئجه سي» چيخماز. بير آزجا اوره ييميزي گئنيش لنديريب، تشريفاتي قيراغا قويساق، ساده يئمك لر ايله ده چيلله گئجه سيني توتا بيله ريك.

گؤزل گونلر بيزي گؤزله يير. قاليب بيز دونياني نجور توتاق. چيلله سني گؤزله ييرم. سنين گلمه گينله ائليميزه شنليك گله جك دير... تئز گل!

 يازان: حسين واحدي

آذربايجان اوشاق ناغيل لاريندان

 تولكو و حاجي لئيلك

گونلرين بير گونو بير حاجي لئيلك ايله بير تولكو قارداشليق ائديرديلر. اونلار بير يئرده چيخير، بير يئرده گزيرديلر. بير گون تولكو حاجي لئيله يه دئدي:

ـ قارداش، آخشام بيزه قوناق گلرسن؟

حاجي لئيلك او گون آخشامادك چؤرك يئمه دي، اؤزونو تولكونون قوناقليغينا ساخلادي. آخشام حاجي لئيلك قارداشليغي تولكونون ائوينه گلدي. تولكو دوردو بير قازان دووغا بيشيردي. بير بوشقابا تؤكدو، سوفره يه گتيردي. يئمه يه باشلاديلار. حاجي لئيلك هر دفعه ديمديگيني اوزادانا آنجا بيرجه دوگو گؤتوره بيليردي. او، بئش- آلتي – دوگو گؤتورمه ميش تولكو دووغاني تامام يالاييب قورتاردي.

حاجي لئيلك آج قالدي. اؤز- اؤزونه دئدي: « ياخشي، آي تولكو، عوضيني سندن چيخارارام».

حاجي لئيلك او گئجه ساباحادك آجيندان ياتا بيلمه دي، قارنيني اوووشدورا- اوووشدورا قالدي.

بير نئچه گون كئچدي. بير گون حاجي لئيلك ده دووغا بيشيريب، قارداشليغي تولكونو قوناق چاغيردي. حاجي لئيلك دووغاني بير بارداغا تؤكوب سوفره يه قويدو. سونرا اوزو ديمديگيني ساليب بارداقداكي دووغاني تامام ايچدي،  تولكو آنجاق بارداغين قيراغينا تؤكولنلري يالادي. او، گئجه آج- آجينا ياتدي. سحر تئزدن دئيينه- دئيينه اؤز ائوينه گليب دئدي: «سندن منه قارداش اولماز، من سني يئييم، سنده تاماشا ائله».

 بير موددت كئچدي. تولكو اوره ييندن آجيغيني چيخارتمادي. بير سحر تئزدن تولكو، حاجي لئيله يين يانينا گليب دئدي:

ـ قارداش، اوره ييم برك داريخير، دور گئدك گؤي چمنده بير آز گزك.

حاجي لئيلك راضي اولدو. هر ايكي سي بير- بيرينه قوشولوب، بير چمنه چاتدي. تولكو دئدي:

ـ قارداش، گل بو چمنده بير آز ياتاق.

ياشيل چمنده اوزانديلار. تولكو اؤزونو يالاندان يوخويا ووردو. حاجي لئيلك، يوخويا تزه جه گئتميشدي، تولكو بيردن يئردن قالخدي، حاجي لئيله گين بوغازيندان توتماق ايسته ينده، حاجي لئيلك اويانيب دئدي:

ـ قارداش نه ائله ييرسن؟

ـ تولكو دئدي: سني يوخودا گؤرموشدوم، اونا گؤره سني اؤپمك ايسته ديم.

 حاجي لئيلك اونون حيله سيني باشا دوشدو. اؤز- اؤزونه دوشوندو.

ـ « ياخشي، گؤرك كيم كيمي اؤلدورر».

او، تولكويه دئدي:

ـ قارداش، داها ياتميرام، گل منيم قانادلاريمين اوستونه مين، هاوايا قالخاق، بير آزدا گؤيده گزك، سونرا گليب آرخايين ياتاريق.

تولكو حاجي لئيله گين قانادلارينين اوستونه ميندي. حاجي لئيلك هاوايا قالخدي. بير چوخ قالخاندان سونرا سوروشدو:

ـ قارداش نئجه گؤرونور؟

ـ خيرمان بويدا.

حاجي لئيلك بير آزدا قالخيب سوروشدو:

ـ قارداش ايندي نجور گؤرونور؟

ـ تولكو دئدي:

ايندي هئچ گؤرونمور؟

ـ حاجي ائيلك دايانيب دئدي:

قارداش داها قانادلاريم آغرييير، دوش بير آز دينجه ليم.

تولكو يالواريب دئدي:

ـ آي قارداش باشينا دؤنوم، قوربانين اولوم، من نه تهر دوشوم؟ آماندي مني آشاغي ايندير.

حاجي لئيلك دئدي:

ـ قانادلاريم آغرييير، دوشمه سن سني يئره سالاجاغام.

تولكو چوخ يالواريب، ياخاردي، گؤزلرينين ياشيني تؤكدو، آمما حاجي لئيله يي اوره يي يومشالمادي. حاجي لئيلك اونو توللاييب دئدي:

ـ حيله چي تولكو، بو مني يوخودا اؤپدويونون عوضيدير.

تولكو يئره دوشوب، شيل- كوت اولدو. حاجي لئيلك ده بالالارينين يانينا گليب، كئف له گون كئچيردي.

حاضيرلايان: حسين واحدي

قايناق:

آذربايجان اوشاق ناغيل لاري/ معصومه اژدري

معرفي مسجد جامع اورميه

مسجد جامع يكي از آثار كهن و قديمي شهر تاريخي اورميه است و در خيابان اقبال قرار دارد. اين مسجد در ميان بازار قديمي شهر واقع شده و يكي از اركان اصلي بافت قديمي شهر است. برخي از محققين معتقدند اين بنا ابتدا آتشكده بود و بعد از تسلط مسلمين ويران شد و سپس در قرن هفتم هـ . ق بر روي آن مسجدي ساخته شد. به اعتقاد اين گروه از محققين سبك تزيينات، گچ بري ها، ستون بندي ها و طاق هاي مسجد عيناً شبيه به سبك معماري سلجوقيان است.

اين مسجد داراي آثاري از دوره هاي مختلف است:

شبستان گنبددار قديمي: هسته اوليه بنا را اين مجموعه تشكيل مي دهد و حاوي كليه مشخصات معماري اسلامي است. به احتمال قريب به يقين اين بخش مربوط به دوره سلجوقيان (قرن ششم هـ.ق) به بعد است. محراب مسجد با گچ بري نفيس در اين قسمت قرار دارد و در تاريخ 676هـ.ق- در زمان حكومت ايلخانان- به بهترين نحو ساخته شده است.

چهل ستون متصل به شبستان گنبددار: زمان ساخت آن جديدتر از شبستان اولي به نظر مي رسد و در خاك برداري از كف آن مقداري اشياي متعلق به دوره ايلخانان به دست آمده است. اين چهل ستون به خاطر صدمات وارد ه چندين بار مرمت شده است.

حجره هاي قديمي اطراف صحن مسجد: اين حجره ها مربوط به اوايل دوره زنديه است. براساس سنگ نوشته موجود زمان احداث آن 1184 هـ.ق است.

بخش نوساز اطراف صحن: اين مجموعه به جاي بافت قديمي ساخته شده و بيشتر مربوط به دو دهه اخيراست.

مصالح به كار رفته در اجزاي مختلف ساختمان مسجد نيز متفاوت است. شبستان گنبددار و چهل ستون با دو نوع مصالح- قسمت تحتاني و قسمت هاي بالايي آن از آجر- ساخته شده است.

 از مهم ترين عوامل تزييني مسجد كتيبه هاي كوفي دور گنبد و گچ بري محراب آن است.

منبع: ميراث فرهنگي استان آذربايجان غربي
----------------------------------------------------

عكس: حسين واحدي

فوتباليست ها يئدديجه ليگينين 69-ونجو سايي سي ياييلدي!

كؤچمن قارانقوش

سون باهار گلمك اوزره دير. يولداشلاريم دئيير: قالديغيميز يئردن باشقا يئره گئده جه ييك. آتامدان سوروشاندا: هاراگئده جه ييك؟ من تانيماديغيم يئرلردن سؤز آچير.

هردن اؤز- اؤزومه ائله داريخيرام! دئييرم نه اولار ائله بو يام-ياشيل يئرده قاليب ياشاياق. آمما آتام دئيير: بير آيين ايچينده بورادان گئتمه سك هاميميز سويوقدان اؤله ريك. قارانقوش لار ايسي يئرده ياشايارلار. ائليميزين بؤيوگو دئييب: ايكي گوندن سونرا اورمو گؤلونون يانينا گئده جه ييك. آتام دئيير، اورمو گؤلو، چوخ گؤزلدير و اورادا آياقلاري اوزون فيلامينقولار، ساري جئيرانلار، قوچ لار و... ياشاييرلار.

ايندي چوخ ماراقلي اولموشام تئزليك له قالديغيميز يئردن اورمو گؤلونو گؤرمه يه گئدم...  كؤچمك گونو گليب يئتيشميشدي و يولداشلاريم ايله بيرليكده بير قيراقدا اوچماغا حاضير اولموشدوق، ائلين بؤيوگونون اوچماغي ايله هاميميز گؤيه ساري يوللانديق، شهرلرين اوستوندن كئچنده اوشاق لارين هاميسي بيزه ال ساللاييرديلار و ائله بيل اونلار بيزيم له بيرگه اوچماق ايسته ييرلر...

يول چوخ اوزونويدو، آمما هئچ يورولماق بيلمه ييرديم، يالنيز اورمو گؤلونه چاتماق ايسته ييرديم، بؤيوكلو-كيچيكلي داغلاري، اورمانلاري، شهرلري آشيب گئديرديك. گئتديگيميز يئره آز قاليرديق، آتام، آنام ايله بير ليك ده يانيمدا اوچوردولار و من چوخ سئوينيرديم.

... اوزون يولجولوقدان سونرا، آرزيسين چكديگيم يئره يئتيشميشديك، آمما اورمو گؤلو... اورمو گؤلو من آرزيسين چكن دئيلميش، چوخ آغلاديم بورا گلديگيمه، بورا چؤلدن باشقا بير زاد دئييلميش، آتام يانيما گليب، آغلاما قيزيم بورا سولو بير گؤلويدو، قوروماسينين ندنين بيلمه ييرم، سني آپاراجاغام گؤزل «وان» گؤلونه، دئييرلر اورا چوخ سولو و گؤزل دير... سن آغلاما، گؤزل قيزيم ...

آذربايجان فولكلوروندا اوشاقلارين يئري